மொரோக்கோ

மொரோக்கோ இராச்சியம் Kingdom of Morocco
கொடி சின்னம்
குறிக்கோள்: "அல்லா, அல்-வாட்டான், அல்-மாலிக்" "கடவுள், நாடு, மன்னன்"
நாட்டுப்பண்: "ஆன்-நசீத் அல்-வாட்டானி"
வடமேற்கு ஆப்பிரிக்காவில் மொரோக்கோவின் அமைவிடம் கடும்பச்சை: மொராக்கோவின் சர்ச்சைக்குரிய பகுதி இளம்பச்சை: மேற்கு சகாரா, மொரோக்கோ அதன் தெற்கு மாகாணங்களாக ஆக்கிரமித்துள்ள பகுதிகள்
தலைநகரம்	ரபாத் 34°02′N 6°51′W
பெரிய நகர்	காசாபிளாங்கா 33°32′N 7°35′W
ஆட்சி மொழி(கள்)	அரபு தமசைட்டு
பேச்சு மொழிகள்	மொரக்கோ அரபு அசானியா அரபு பெர்பர் மொழிகள்
பிறநாட்டு மொழிகள்	பிரான்சியம் ஆங்கிலம் எசுப்பானியம்
இனக் குழுகள் (2012)	67% அராபியர் 31% பர்பர்கள் 2% சக்ராவிகள்
சமயம்	99.6% இசுலாம் (அதிகாரபூர்வம்) 99.23% சுன்னி 0.45% சியா 0.3% ஏனையவை 0.13% அறியவியலாமை 0.10% பகாய் 0.09% கிறித்தவம் 0.01% யூதர்
மக்கள்	மொரோக்கர்
அரசாங்கம்	ஒருமுக நாடாளுமன்ற அரை அரசியலமைப்பு முடியாட்சி
• மன்னர்	ஆறாம் முகம்மது
• பிரதமர்	அசீசு அக்கனூச்சு
சட்டமன்றம்	நாடாளுமன்றம்
• மேலவை	ஆலோசகர்கள் சபை
• கீழவை	பிரதிநிதிகள் சபை
அமைப்பு
• இத்ரிசிது மரபு	788
• அலாவி மரபு (தற்போதையது)	1631
• பாதுகாப்பகம் நிறுவப்பட்டது	30 மார்ச் 1912
• விடுதலை	7 ஏப்ரல் 1956
பரப்பு
• மொத்தம்	446,550 km2 (172,410 sq mi) (57-ஆவது)
• நீர் (%)	0.056 (250 கிமீ2)
மக்கள் தொகை
• 2022 மதிப்பிடு	37,984,655 (38-ஆவது)
• 2014 கணக்கெடுப்பு	33,848,242
• அடர்த்தி	50.0/km2 (129.5/sq mi)
மொ.உ.உ. (கொ.ஆ.ச.)	2023 மதிப்பீடு
• மொத்தம்	$385.337 பில்லியன் (56-ஆவது)
• தலைவிகிதம்	$10,408 (120-ஆவது)
மொ.உ.உ. (பெயரளவு)	2023 மதிப்பீடு
• மொத்தம்	$147.343 பில். (61-ஆவது)
• தலைவிகிதம்	$3,979 (124-ஆவது)
ஜினி (2015)	40.3 மத்திமம்
மமேசு (2022)	0.698 மத்திமம் · 120-ஆவது
நாணயம்	மொரோக்க திராம் (MAD)
நேர வலயம்	ஒ.அ.நே+1 ஒ.ச.நே+0 (ரமலான் காலத்தில்)
வாகனம் செலுத்தல்	வலம்
அழைப்புக்குறி	+212
ஐ.எசு.ஓ 3166 குறியீடு	MA
இணையக் குறி	.ma

மொரோக்கோ (Morocco), அதிகாரபூர்வமாக மொரோக்கோ இராச்சியம் (Kingdom of Morocco) என்பது வடக்கு ஆப்பிரிக்காவில் மக்ரிபு பகுதியில் அமைந்துள்ள ஒரு நாடாகும். இது வடக்கே நடுநிலக் கடல், மேற்கே அத்திலாந்திக்குப் பெருங்கடல் ஆகியவற்றையும், கிழக்கே அல்சீரியா, தெற்கே மேற்கு சகாராவின் சர்ச்சைக்குரிய பிரதேசத்தையும் நில எல்லைகளாகவும் கொண்டுள்ளது. மொரோக்கோ எசுப்பானியாவின் செயுத்தா, மெலில்லா, மேலும் அதன் கடற்கரையில் உள்ள பல சிறிய எசுப்பானியக் கட்டுப்பாட்டில் உள்ள தீவுகளையும் உரிமை கோருகிறது. மொரோக்கோவின் மக்கள்தொகை கிட்டத்தட்ட 37 மில்லியன். இசுலாம் இதன் அதிகாரபூர்வ சமயம். அரபு மொழியும் பெர்பர் மொழிகளும் இதன் அதிகாரபூர்வ மொழிகள் ஆகும்.பிரான்சியமும், மொரோக்கியப் பேச்சுவழக்கிலான அரபு மொழியும் பரவலாகப் பேசப்படுகின்றது. இங்குள்ள மக்களின் பண்பாடு பொதுவாக அரபு, பர்பர், ஆப்பிரிக்க, ஐரோப்பியப் பண்பாடுகளின் ஒரு கலப்பு ஆகும். இதன் தலைநகரம் ரபாத், மிகப்பெரிய நகரம் காசாபிளாங்கா.

மொரோக்கோவில் பழைய கற்காலம் முதற்கொண்டு 300,000 ஆண்டுகளுக்கும் மேலாக மக்கள் வாழ்ந்து வருகின்றனர். கிபி 788 இல் முதலாம் இத்ரிசு மன்னர் இத்ரிசிது வம்சத்தை நிறுவினார். பின்னர் அது பிற வம்சங்களால் ஆளப்பட்டு, 11, 12 ஆம் நூற்றாண்டுகளில் அல்மோராவிது, அல்மோகாது வம்சங்களின் கீழ் அதன் உச்சநிலையை அடைந்தது. இக்காலப்பகுதியில் ஐபீரிய மூவலந்தீவின் பெரும் பகுதி, மக்ரெப் ஆகியன இவர்களது கட்டுப்பாட்டில் இருந்தது. 7-ஆம் நூற்றாண்டிலிருந்து மக்ரெப் பகுதிக்கு பல நூற்றாண்டுகளாக நடைபெற்ற அரபுக் குடியேற்றம் இப்பகுதியின் மக்கள்தொகையில் பெரும் மாற்றத்தை ஏற்படுத்தியது. 15, 16-ஆம் நூற்றாண்டுகளில், மொரோக்கோ அதன் இறையாண்மைக்கு வெளிப்புற அச்சுறுத்தல்களை எதிர்கொண்டது, போர்த்துகல் சில பிரதேசங்களைக் கைப்பற்றியது, உதுமானியப் பேரரசு கிழக்கிலிருந்து ஆக்கிரமித்தது. மரினிது, சாடி வம்சங்கள் வெளிநாட்டு ஆதிக்கத்தை எதிர்த்தன, உதுமானியரின் ஆதிக்கத்திலிருந்து தப்பித்த ஒரே வட ஆபிரிக்க நாடு மொராக்கோ மட்டுமே. இன்றுவரை நாட்டை ஆளும் 'அலாவி வம்சம், 1631-இல் ஆட்சியைக் கைப்பற்றியது, அடுத்த இரண்டு நூற்றாண்டுகளில் மேற்கத்திய உலகத்துடன் இராசதந்திர, வணிக உறவுகளை விரிவுபடுத்தியது. நடுநிலக் கடலின் முகப்பில் மொரோக்கோவின் மூலோபாய இடம் ஐரோப்பிய நாடுகளின் ஆர்வத்தை ஈர்த்தது, 1912 இல், பிரான்சும் எசுப்பானியாவும் நாட்டை அந்தந்தக் காப்புப் பகுதிகளாகப் பிரித்து, டான்சியரில் ஒரு பன்னாட்டு மண்டலத்தை ஒதுக்கியது. குடியேற்ற ஆட்சிக்கு எதிரான இடைவிடாத கலவரங்களையும் கிளர்ச்சிகளையும் தொடர்ந்து, 1956-இல், மொரோக்கோ தனது விடுதலையை மீண்டும் பெற்று மீண்டும் ஒன்றிணைந்தது.

1956 இல் விடுதலை பெற்றதிலிருந்து, மொராக்கோ ஒப்பீட்டளவில் நிலையான அரசை ஏற்படுத்தியது. இது ஆப்பிரிக்காவில் ஐந்தாவது பெரிய பொருளாதாரத்தைக் கொண்டுள்ளதுடன், ஆப்பிரிக்க, அரபு நாடுகளில் குறிப்பிடத்தக்க செல்வாக்கையும் கொண்டுள்ளது. மொரோக்கோ உலகளாவிய விவகாரங்களில் ஒரு நடுத்தர சக்தியாகக் கருதப்படுகிறது. அரபு நாடுகள் கூட்டமைப்பு, அரபு மக்ரெப் ஒன்றியம், நடுத்தரைக் ஒன்றியம், ஆப்பிரிக்க ஒன்றியம் ஆகியவற்றில் உறுப்பினராக உள்ளது. மொராக்கோ ஒரு தேர்ந்தெடுக்கப்பட்ட நாடாளுமன்றத்துடன் கூடிய ஒற்றையாட்சி அரை அரசியலமைப்பு முடியாட்சியைக் கொண்டுள்ளது. செயலாட்சியர் குழு மொரோக்கோ மன்னர், பிரதம மந்திரி ஆகியோரால் வழிநடத்தப்படுகிறது, அதே வேளையில் சட்டமன்ற அதிகாரம் நாடாளுமன்றத்தின் பிரதிநிதிகள் சபை, மேலவை என்ற இரண்டு அவைகளில் உள்ளது. நீதித்துறை அதிகாரம் அரசியலமைப்பு நீதிமன்றத்திடம் உள்ளது, இது சட்டங்கள், தேர்தல்கள், வாக்கெடுப்புகளின் செல்லுபடியை மதிப்பாய்வு செய்யும். மன்னர் பரந்த நிர்வாக, சட்டமியற்றும் அதிகாரங்களைக் கொண்டுள்ளார், குறிப்பாக இராணுவம், வெளியுறவுக் கொள்கை, மத விவகாரங்கள் மன்னரின் கீழ் உள்ளன. மன்னர் சட்ட பலம் கொண்ட தாகிர் எனப்படும் ஆணைகளைப் பிறப்பிக்க முடியும், அத்துடன் பிரதம மந்திரி, அரசியலமைப்பு நீதிமன்றத்தின் தலைவர் ஆகியோருடன் கலந்தாலோசித்த பிறகு நாடாளுமன்றத்தைக் கலைக்க முடியும்.

மொரோக்கோ மேற்கு சகாராவின் சுய-ஆட்சி இல்லாத பிரதேசத்தின் உரிமையைக் கோரி, இவற்றை அதன் தென் மாகாணங்களாக அறிவித்துள்ளது. 1975 ஆம் ஆண்டில், எசுப்பானியா இப்பகுதியில் இருந்து விலகி, மொரோக்கோவிற்கும் மூரித்தானியாவிற்கும் அதன் கட்டுப்பாட்டை விட்டுக் கொடுத்த பிறகு, அங்கு ஒரு கெரில்லா போர் வெடித்தது. 1979 இல், மூரித்தானியா அந்தப் பகுதிக்கான உரிமையைக் கைவிட்டது, ஆனால் போர் தொடர்ந்து தீவிரமாக நடைபெற்று வந்தது. 1991 இல், போர் நிறுத்த ஒப்பந்தம் எட்டப்பட்டது, ஆனால் இறையாண்மைப் பிரச்சினை தீர்க்கப்படாமல் இருந்தது. இன்று, மொராக்கோ மூன்றில் இரண்டு பகுதியை ஆக்கிரமித்துள்ளது.

பெயர்

முழுமையான அராபியப் பெயரான அல்-மம்லக்கா அல்-மஜ்ரிபியா என்பதை "மேற்கத்திய அரசு" என்று மொழிபெயர்க்கலாம். அல்-மஃரிப் ("மேற்கு" என்று பொருள்தருவது) என்பதே பொதுவாகப் பயன்படுத்தப்படுகிறது. வரலாற்றுக் குறிப்புகளுக்கு மத்திய கால அராபிய வரலாற்றாசிரியர்களும் புவியியலாளர்களும் மொராக்கோவை அல்-மஜ்ரிப் அல் அக்ஸா ("தொலைதூர மேற்கு") என்றே குறிப்பிட்டு வந்தனர், இது அல்-மஜ்ரிப் அல் அவ்ஸாத் ("மத்திய மேற்கு", அல்ஜிரீயா) மற்றும் அல்-மஜ்ரிப் அல் அட்னா ("அருகாமையிலிருக்கும் மேற்கு", துனீசியா) எனப்பட்ட அருகாமையிலிருந்த வரலாற்றுப் பிரதேசங்களிலிருந்து தெளிவுபடுத்திக்கொள்ள உதவியது.

இலத்தீன் மயமாக்கப்பட்ட மொராக்கோ என்ற பெயர், முன்னாள் அல்மராவிட் மற்றும் அல்மொஹாத் தலைநகரான மெரகேச் என்பதைக் குறிக்கும் மத்திய கால இலத்தீனின் "மொராக்" என்பதிலிருந்து உருவானதாகும். பெர்சியர்கள் இதனை முற்போக்கரீதியாக "மெரகேச்" என்று அழைத்தனர் அதேசமயம் துருக்கியர்கள் இதனை தொன்மையான இத்ரிசித் மற்றும் மரினிட் தலைநகரமான ஃபெஸ் என்பதிலிருந்து வந்த "ஃபாஸ்" என்று அழைத்தனர்.

"மெரகேச்" என்ற வார்த்தை, கடவுளின் நிலம் என்று பொருள்தரும் முராகுஷ் என்ற பெர்பர் மொழியிலிருந்து வந்திருக்கலாம் என்று யூகிக்கப்படுகிறது.

வரலாறு

பெர்பர் மொராக்கோ

தற்போதைய காலத்தின் மொராக்கோ பகுதி மெக்ரெப் இன்று இருப்பதைக் காட்டிலும் மிகவும் குறைவாக வறட்சியுற்றிருந்த காலமான நியோலித்திக் காலத்திலிருந்து (காஸ்பியன் கலாச்சாரத்தின் கையெழுத்துப் படிகள் சரிபார்க்கப்பட்டதன்படி கி.மு.8000ஆம் ஆண்டுகளிலிருந்தாவது இருக்கலாம்) குடியேற்றப்பகுதியாகவே இருந்துவருகிறது. மெஸோலித்னிக் காலத்தில் மொராக்கோவின் புவியமைப்பு தற்போதைய காலத்தின் வறண்ட நிலவமைப்பைவிட சமதளப் புல்வெளியாக இருந்ததை நினைவுபடுத்துகிறது. பண்டை காலத்தில் மொராக்கோ மொரட்டேனியா என்று அறியப்பட்டது, இருந்தாலும் இதனை நவீன காலத்து நாடான மொரிட்டேனியாவுடன் குழப்பிக்கொள்ளக்கூடாது. நவீன காலத்து மரபணு பகுப்பாய்வுகள் (பார்க்க இணைப்பு) முக்கிய இனக்குழுவான அமேசிக்ஸ்/பெர்பர்களுக்கும் மேலாக தற்காலத்து மொராக்கோ மரபணுவிற்கு பல்வேறு மக்கள் குழுவினரும் பங்களித்திருப்பது உறுதிசெய்யப்பட்டிருக்கிறது. அராபியர்கள், ஐபீரியன்கள், ஃபொனீசியன்கள், செபார்டிக் யூதர்கள் மற்றும் துணை-சஹாரா ஆப்பிரிக்கர்கள் ஆகியோர் இந்த வேறுபட்ட மக்கள் குழுவினர் ஆவர்.

ரோமானிய மற்றும் ரோமானியர்களுக்கு முந்தைய மொராக்கோ

வலூபிலஸில் ஒரு ரோமானியா மொஸே.

வட ஆப்பிரிக்காவும் மொராக்கோவும் துவக்கநிலை பண்டைய காலத்தில் ஃபொனீசிய வர்த்தக காலனிகள் மற்றும் குடியேற்றங்களால் பரந்து விரிந்து வந்த மெடிட்டெரேனியன் உலகிற்குள் மெதுவாக கொண்டுவரப்பட்டன. பிரதானமான முந்தைய குறிப்பிடத்தக்க ஃபொனீஷியன் குடியேற்றங்கள், செல்லா, லிக்ஸஸ் மற்றும் மெகடோர் ஆகியவற்றில் செய்யப்பட்டன, கி.மு.6 ஆம் நூற்றாண்டின் முற்பகுதியிலேயே மெகடோர் ஃபொனீசியன் குடியேற்றமாக இருந்திருக்கிறது. ஃபொனீசியர்களின் வருகை, இந்த வியூக முக்கியத்துவம் வாய்ந்த பகுதி ரோமனியப் பேரரசின் ஒரு பகுதியான மொரட்டேனியா டிங்கிட்டானாவாக உருவானபோது பரந்த மெடிட்டேரியரியனுடனான நீண்டகால உறவை பறைசாற்றுவதாக இருந்தது. ரோமானியப் பேரரசு வீழ்ச்சியடைந்த ஐந்தாவது நூற்றாண்டில் இந்தப் பகுதி வேண்டல்கள், விஸிகோத்துகள் மற்றும் பின்னாளில் தொடர் வெற்றியால் பைசாண்டினிய கிரேக்கர்களிடமும் வீழ்ந்தது. இருப்பினும் இந்த காலத்தில், நவீன மொராக்கோவின் பெரும்பாலான உயர்ந்த மலைத்தொடர்கள் வெற்றிகொள்ளப்படாமலே இருந்தன என்பதோடு பெர்பர் குடியேறிகளின் கைகளிலேயே இருந்தன. இரண்டாவது நூற்றாண்டில் கிறிஸ்துவம் அறிமுகப்படுத்தப்பட்டு அடிமைகள் மற்றும் பெர்பர் விவசாயிகளிடையான மதமாற்றங்களை இந்த நகரங்களில் நடத்தியது.

இஸ்லாமிய மொராக்கோ

ஏழாம் நூற்றாண்டில் இஸ்லாமிய விரிவாக்கங்கள் அதன் உயர்நிலையில் இருந்தன. கிபி 670 இல் முதல் இஸ்லாமிய வட ஆப்பிரிக்க கடற்கரைப் பிரதேசப் போர், டமாஸ்கஸ் உமாயத்திற்கு ஜெனரலாக பணியாற்றிய இக்பா இபின் நஃபியால் நடத்தப்பட்டது.

அய்ட் பென்ஹாடோவின் கஸாப், உயர் அட்லஸ். The Kasbah of Aït Benhaddou, High Atlas. பதினான்காம் நூற்றாணடிலிருந்து பெர்பர்களால் கட்டப்பட்ட ஒரு கஸாப் ஒரு ஒற்றை குடும்ப பாதுகாப்பிடமாக இருந்தது (கஸாருக்கு எதிராக:பாதுகாக்கப்பட்ட பழங்குடி கிராமம்)

சில போது நடந்த தொடர் உள்நாட்டுப் போர்களுக்குப் பின்னர் அராபியர்கள் மதம் மாறிய பெர்பர்களிடத்தில் தங்களுடைய சடங்குகள், கலாச்சாரம் மற்றும் இஸ்லாமைக் கொண்டுவந்தனர், நெக்கர் அரசு மற்றும் பர்காவ்தா போன்ற அரசுகளையும் நாடுகளையும் உருவாக்கினர். இத்ரிசித் வம்சத்தைத் தோற்றுவித்த இத்ரிஸ் இபின் அப்தல்லாவின் கீழ் இந்த நாடு தொலைதூர பாக்தாத்தில் இருக்கும் அப்பாசித் காலிப்கள் மற்றும் அல்-அன்டலாசின் உமாயத் ஆட்சி ஆகியவற்றின் கட்டுப்பாட்டிலிருந்து விரைவிலேயே துண்டித்துக்கொண்டு உறவுகளை முறித்துக்கொண்டது. இத்ரிசித்துகள் ஃபெஸ்ஸை தங்களுடைய தலைநகரமாக நிறுவிக்கொண்டனர், மொராக்கோ கற்பித்தலுக்கும் பிரதான பிரதேச அதிகார மையமாக ஆனது.

இத்ரிசித்களின் ஆட்சிக்குப் பின்னர், அராபிய குடியேறிகள் மொராக்கோ பகுதியில் அரசியல் கட்டுப்பாட்டை இழந்தனர். இஸ்லாமை ஏற்றுக்கொண்ட பின்னர், பெர்பர் வம்சாவளியினர் அரசாங்கங்களை உருவாக்கி பல ஆண்டுகளுக்கு இந்த நாட்டை ஆண்டனர். பதினோறாம் நூற்றாண்டிற்குப் பின்னர் அரபு இத்ரிசித்களை மாற்றியமைத்து வந்த பெர்பர் வம்சாவளியினரின் கீழ் மொராக்கோ தன்னுடைய உயர்நிலையை அடையவிருந்தது. அல்மோராவித்கள், அல்மொஹத்கள், பின்னர் மாரினிட் இறுதியாக ஸாதி வம்சங்கள் என்று வந்தவர்கள் மொராக்கோ பெரும்பாலான வடிமேற்கு ஆப்பிரிக்காவை ஆள்வதாகவும், பெரும் பிரிவிலான இஸ்லாமிய ஐபிரியா அல்லது அல்-அனால்டஸை ஆள்வதாகவும் கருதினர். ஐபீரிய பெனிசுலாவினர் மீள் வெற்றியைத் தொடர்ந்து பெரும் எண்ணிக்கையிலான முஸ்லீம்களும் யூதர்களும் மொராக்கோவிற்கு படையெடுத்தனர்.

ஸாதிக்குப் பின்னர் அராபிய அலோயிட் வம்சம் கட்டுப்பாட்டைப் பெற்றது. மொராக்கோ மேற்குப்பகுதிகளில் கோலோச்சிய ஸ்பெயின் மற்றும் ஒட்டோமான் பேரரசிடமிருந்து தாக்குதல்களை எதிர்கொண்டது. அலோயிட்டுகள் தங்களது நிலைகளை தக்கவைத்துக்கொள்வதில் வெற்றிபெற்றனர் என்பதுடன் அதேசமயத்தில் இந்த அரசு இந்தப் பகுதியில் முன்னர் இருந்ததைக் காட்டிலும் சிறியதாக வளமான நாடாக விளங்கியது. 1684ஆம் ஆண்டில் அவர்கள் டேன்ஜிரை சேர்த்துக்கொண்டனர். அரசு அமைப்பானது, உள்ளூர் பழங்குடியினர் ஒன்றுபட்ட தேசமாக ஒன்றிணையத் தொடங்கியதற்கு எதிரானவராக இருந்த இஸ்மாயில் இபின் ஷரிஃபின் (1672–1727) கீழ் உருவானது.

1777ஆம் ஆண்டில் மொராக்கோ ஒரு சுதந்திர தேசமாக இளம் பருவ ஐக்கிய நாடுகள் என்று அங்கீகரிக்கப்பட்ட முதல் தேசமாகும். அமெரிக்கப் புரட்சியின் துவக்கத்தில் அமெரிக்க வர்த்தக கப்பல்கள் அட்லாண்டிக் பெருங்கடலில் பயணம் செய்கையில் காட்டுமிராண்டி கடற்கொள்ளையர்களால் தாக்குதல்களுக்கு ஆளாயின. 1777 டிசம்பர் 20 இல் மொராக்கோவின் சுல்தானான மூன்றாம் முகமது அமெரிக்க கப்பல்கள் சுல்தானின் பாதுகாப்பின் கீழ் வருவதாகவும் அவர்கள் பாதுகாப்பான பயணத்தைப் பெறலாம் என்றும் அறிவித்தார். மொராக்கோ-அமெரிக்க நட்பு உடன்படிக்கை அமெரிக்காவின் உடைக்கப்பட முடியாத நட்பு உடன்படிக்கையாக இருந்து வருகிறது.

ஐரோப்பிய தாக்கங்கள்

பதினைந்தாம் நூற்றாண்டில் அட்லாண்டிக் கடற்கரைப் பகுதிக்குள் ஊடுருவி கட்டுப்படுத்துவது என்ற போர்த்துக்கீசியர்களின் முயற்சிகள் மொராக்கோவின் மெடிட்டெரேனியன் இதயத்தை கடுமையாக பாதித்துவிடவில்லை. நெப்போலிய போர்களுக்குப் பின்னர் எகிப்தும், வட ஆப்பிரிக்க மெக்ரெப்பும் இஸ்தான்புல்லில் இருந்து ஆளமுடியாது என்ற நிலை அதிகரித்தது, இது ஐரோப்பா தொழில்மயமாகி குடியேற்றத்திற்கான வாய்ப்புக்களை அதிகரிக்கச் செய்தபோது உள்ளூர் பேக்களின் கட்டுப்பாட்டில் இருந்த கடற்கொள்ளையர்களின் புகலிடமாக விளங்கியது. அறியப்படாத ஆப்பிரிக்காவைவிட மெக்ரெப் மிகப்பெரிய நிரூபணமான வளத்தைப் பெற்றிருந்தது என்பதுடன் வியூகமுக்கியத்துவம் வாய்ந்த இந்த இடமானது மெடிட்டெரேனியனிலிருந்து நுழைவதற்கான வழியையும் பாதித்தது. முதல் முறையாக, ஐரோப்பிய சக்திகளுக்கு தன்னைத்தானே ஆண்டுகொள்ளும் விருப்பமுள்ள நாடாக ஆனது. 1830களின் முற்பகுதியிலேயே பிரான்ஸ் மொராக்கோ மீது தீவிர ஆர்வம் காட்டியது. மொராக்கோவில் பிரான்சின் அரசியல் ஆதிக்கம் குறித்த பிரிட்டனின் 1904 ஆம் ஆண்டு அங்கீகாரம் ஜெர்மானியப் பேரரசிடமிருந்து அச்சுறுத்தலைப் பெற்றது: ஜூன் 1905 நெருக்கடிநிலையானது 1906ஆம் ஆண்டில் ஸ்பெயினில் பிரான்சின் "சிறப்பு அந்தஸ்து" மற்றும் பிரான்ஸ் மற்றும் ஸ்பெயினுக்கான கொள்கையாக்கத்தில் கூட்டாக நம்பிக்கை வைப்பது என்பது அல்ஜிஸிரஸ் மாநாட்டில் தீர்த்துவைக்கப்பட்டது. பெர்லினால் அச்சுறுத்தப்பட்ட இரண்டாவது மொராக்கோ நெருக்கடிநிலை ஐரோப்பிய சக்திகளுக்கிடையே பதட்டங்களை உருவாக்கின. ஃபெஸ் உடன்படிக்கை (1912 மார்ச் 30 இல் கையெழுத்திடப்பட்டது) மொராக்கோவை பிரான்ஸின் பாதுகாப்பில் உள்ள நாடாகச் செய்தது. அதே உடன்படிக்கையால் அந்த ஆண்டிலேயே நவம்பர் 27 இல் வடக்கு மற்றும் தெற்கு சஹாராவின் மீதான பாதுகாக்கும் அதிகாரத்தின் பங்கிற்கு ஸ்பெயின் எதிர்நோக்கியிருந்தது.

பல மொராக்கோ வீரர்கள் (கோமியர்கள்) முதல் உலகப் போர் மற்றும் இரண்டாம் உலகப் போர் உலகப் போர்கள் ஒன்று மற்றும் இரண்டு ஆகிய இரண்டிலும் பிரஞ்சு ராணுவத்தில் சேவையாற்றினர் என்பதோடு ஸ்பானிஷ் உள்நாட்டுப் போரில் ஸ்பானிஷ் தேசிய ராணுவம் அதற்குப் பின்னர் ரெகுலேர்கள் ஆகியவற்றிலும் சேவையாற்றினர்.

1956க்கு முந்தைய டேன்ஜிர் 40,000 முஸ்லிம்கள், 30,000 ஐரோப்பியர்கள் மற்றும் 15,000 யூதர்களை உள்ளிட்ட அதிக கலப்பின மக்கள்தொகையைக் கொண்டதாக இருந்தது.

எதிர்ப்புக்கள்

இரண்டாம் உலகப் போர் காலத்தில் அட்லாண்டிக் சார்ட்டராக (மற்றவற்றிற்கிடையே, தாங்கள் வாழும் இடத்தின் கீழ் அரசாங்கத்தை உருவாக்கிக் கொள்வதற்கான தேர்வை எல்லா மக்களுக்கும் வழங்கும் உரிமையை குறிப்பிடுகின்ற அமெரிக்க-பிரிட்டன் கூட்டறிக்கை) அறிவிக்கப்பட்டதன் அடிப்படையில் மொராக்கோ சுதந்திரத்திற்கான விவாதங்களை முன்வைத்து பிரெஞ்சு பாதுகாப்புரிமையின் கீழ் அடுத்தடுத்து தேசியவாத அரசியல் கட்சிகள் உருவாயின. 1944ஆம் ஆண்டில் வெளியிடப்பட்ட இஸ்திக்லால் கட்சியின் (ஆங்கில சுதந்திரக் கட்சி) அறிக்கை சுதந்திரத்திற்கான வெகு முற்காலத்தைச் சேர்ந்த மக்கள் கோரிக்கைகளாகும். இந்தக் கட்சி அடுத்தடுத்து தேசியவாத இயக்கத்திற்கான தலைமைத்துவத்தை வழங்கியது.

பிரான்ஸ் அரசால் 1953ஆம் ஆண்டில் மடகாஸ்கருக்கு நாடு கடத்தப்பட்ட ஐந்தாம் சுல்தான் முகம்மது மற்றும் அவருக்கு பதிலாக சட்ட அமைப்பிற்கு மாறான ஆட்சி என்று கருதப்பட்ட அதிகம் அறியப்படாத முகம்மது பென் அராஃபா ஆட்சியில் அமர்ந்ததும் பிரான்ஸ் மற்றும் ஸ்பெயினுக்கு எதிரான நடவடிக்கைகளை உருவாக்கத் தூண்டியது. ஆகஸ்ட் 1953 இல் ஸ்பானிஷ் மொராக்கோ காலிப்பின் வலதுகரமான அகமத் பெல்பாசிர் ஹஸ்கோரி, ஐந்தாம் சுல்தான் முகம்மது மொராக்கோ முழுமைக்குமான சட்டபூர்வமான சுல்தான் என்று டெடுவன் பெரிய மசூதியில் அறிவித்தார். மிகவும் குறிப்பிடத்தகுந்த வன்முறை பிரான்ஸ் மற்றும் ஐரோப்பியர்கள் வசித்த ஆஜ்தா தெருக்களில் அவர்கள் மீதான மொராக்கியர்களின் தாக்குதலாக நடந்தது. புதிதாக உருவாக்கப்பட்ட "ஜெய்ஷ் அல்-தஹ்ரிர்" (விடுதலை ராணுவம்) ஆல் 1955 அக்டோபர் 1 இல் நடவடிக்கைகள் தொடங்கப்பட்டன. ஆக்கிரமிப்பிற்கு எதிரான எதிர்ப்பு இயக்கத்தை உருவாக்க எகிப்து, கெய்ரோவில் "கமிட்டி லிபாரேஷன் டு மெக்ரெப் அரேப்" (அரபு மெக்ரப் விடுதலை ஆணையம்) ஆல் ஜெய்ஷ் அல்-தஹ்ரிர் உருவாக்கப்பட்டது. இதனுடைய இலக்கு ஐந்தாம் முகம்மது அரசரை திரும்பக் கொண்டுவருவதும் அல்ஜீரியா மற்றும் துனீசியாவை விடுதலை செய்வதும் ஆகும். பிரான்ஸ் 1955ஆம் ஆண்டில் ஐந்தாம் முகம்மது திரும்பிவருவதற்கு அனுமதித்தது, அதற்கடுத்த வருடத்திலேயே மொராக்கோ சுதந்திரத்திற்கு வழியமைத்த பேச்சுவார்த்தைகள் தொடங்கின.

இந்த நிகழ்வுகள் அனைத்தும் மக்களுக்கும் புதிதாக திரும்பி வந்த அரசருக்கும் இடையிலான தனிமையின் அளவை அதிகரிக்கவே செய்தன. இந்தக் காரணத்திற்காகத்தான், மொரக்கோ அறிந்த புரட்சி "தோரத் அல்-மலிக் வா ஷாப்" (அரசர் மற்றும் மக்களின் புரட்சி) என்று அழைக்கப்படுவதோடு ஒவ்வொரு ஆண்டும் ஆகஸ்ட் 20 இல் கொண்டாடப்படுகிறது.

தற்கால மொராக்கோ

2006 நவம்பர் 18 இல் மொராக்கோ தனது ஐம்பதாவது சுதந்திர தின கொண்டாட்டங்களை நடத்தியது. மொராக்கோ தனது அரசியல் சுதந்திரத்தை பிரான்ஸிடமிருந்து 1956 மார்ச் 2 இல் மீட்டது, ஏப்ரல் 7 இல் பிரான்ஸ் தனது பாதுகாக்கும் உரிமையை அதிகாரப்பூர்வமாக துறந்தது. ஸ்பெயினுடன் 1956 மற்றும் 1958 இல் செய்துகொண்ட ஒப்பந்தங்கள் மூலமாக ஸ்பானிஷ் ஆட்சி புரிந்த சில பகுதிகள் மொராக்கோ கட்டுப்பாட்டிலிருந்து மீட்கப்பட்டன, இருப்பினும் மற்ற ஸ்பெயின் குடியேற்ற பகுதிகளை ராணுவ நடிவடிக்கை மூலம் மீட்பது என்ற முயற்சிகள் அவ்வளவாக வெற்றிபெறவில்லை. சர்வதேச மயமாக்கப்பட்ட டேன்ஜிர் நகரம் 1956 அக்டோபர் 29 இல் டேன்ஜிர் நிபந்தனைகளில் கையெழுத்திட்டதன் மூலம் மீண்டும் இணைத்துக்கொள்ளப்பட்டது (பார்க்க டேன்ஜிர் நெருக்கடி நிலை). இரண்டாம் ஹஸன் 1961 மார்ச் 3 இல் அரசரானார். அவருடைய துவக்ககால ஆட்சி அரசியல் குழப்பங்களாக குறிப்பிடப்படுகிறது. தெற்கில் இருந்த இஃப்னியின் ஸ்பானிஷ் நிலப்பகுதி இந்த நாட்டோடு 1969ஆம் ஆண்டில் மறுஒருங்கிணைப்பு செய்யப்பட்டது. சுதந்திரம் அடைந்ததிலிருந்து மேற்கு சஹாராவை ஸ்பெயினிடமிருந்து மறுஒருங்கிணைப்பு செய்துகொள்வதற்கான கோரிக்கைகளுக்குப் பின்னர் மொராக்கோ அதனை 1970களில் இணைத்துக்கொண்டது, ஆனால் இந்தப் பிரதேசம் குறித்த இறுதித் தீர்மானம் இன்னும் தீர்க்கப்படாமலே உள்ளது. (பார்க்கவும் மேற்கு சஹாராவின் வரலாறு.)

1990களில் நடந்த அரசியல் சீர்திருத்தங்கள் 1997ஆம்ஆண்டில் இரட்டை ஆட்சியதிகாரமுள்ள அரசியல் அமைப்பை நிறுவுவதற்கு காரணமானது. 2004 ஜூனில் அமெரிக்காவால் நேட்டோ அல்லாத பிரதான உறுப்பு நாடு என்ற தகுதி மொராக்கோவிற்கு வழங்கப்பட்டது என்பதுடன் அமெரிக்காவுடனும் ஐரோப்பிய யூனியனுடனும் அது சுதந்திர வர்த்தக ஒப்பந்தத்தில் கையெழுத்திட்டுள்ளது.

அரசியல்

மொராக்கோவின் தற்போதைய அரசர், 6ம் மொகம்மத்

தேர்ந்தெடுக்கப்பட்ட நாடாளுமன்றத்துடன் மொராக்கோ ஒரு அரசியல் சட்டத்தின்கீழ் முடியாட்சி நாடாகும். பரந்த நிறைவேற்றும் அதிகாரங்களுடன் உள்ள மொராக்கோ அரசர் மற்ற அதிகாரங்களுக்கிடையே அரசாங்கத்தைக் கலைத்துவிட்டு ராணுவ ஆட்சியை நியமிக்கும் அதிகாரமுள்ளவராவார். எதிர் அரசியல் கட்சிகள் சட்டபூர்வமானவை என்பதோடு அவற்றில் பலவும் சமீபத்திய ஆண்டுகளில் உருவானவையாகும். நாடாளுமன்ற அரசியலமைப்பு முடியாட்சியின் வரம்பிற்குட்ட மொராக்கோ அரசியல் நடக்கிறது, அதேசமயம் மொராக்கோ பிரதமரே அரசாங்கத்தின் தலைவராகவும், பல-கட்சி ஆட்சிமுறையின் தலைவராகவும் இருக்கிறார். நிறைவேற்றும் அதிகாரம் அரசாங்கத்திடம் உள்ளது. சட்ட அமைப்பு அதிகாரம் அரசாங்கம் மற்றும் நாடாளுமன்றத்தின் இரு அவையினரான மொராக்கோ பிரதிநிதிகள் சபை மற்றும் நகரமன்ற உறுப்பினர்கள் சபை ஆகிய இருவருக்கும் அளிக்கப்பட்டுள்ளது. முடியாட்சிக்கான மொராக்கோ அரசியலமைப்பு நாடாளுமன்றத்துடனும் ஒரு சுதந்திர நீதியமைப்புடனும் வழங்கப்பட்டுள்ளது.

அரசியலமைப்பு அரசரின் விரிவான அதிகாரங்களை வழங்குகிறது; அவர் மதச்சார்பற்ற அரசியல் தலைவராகவும், தேவதூதரான முகம்மதின் நேரடி வழிவந்தவராக உள்ள "நம்பிக்கையின் தளபதி" ஆகவும் உள்ளார். அவர் அமைச்சரவையின் மீது அதிகாரம் செலுத்துகிறார்; அரசியலமைப்பிற்குட்ட தேர்தலைத் தொடர்ந்து பிரதமரை நியமிக்கிறார், பிரதமரின் பரிந்துரைகளின்படி அரசாங்க உறுப்பினர்களை நியமிக்கிறார். அரசர் எந்த ஒரு அமைச்சரின் ஆட்சிகாலத்தையும் நீக்குவதற்கு அரசியலமைப்பு கோட்பாட்டுரீதியாக அனுமதித்திருக்கும் நேரத்தில், உயர் மற்றும் கீழ்மட்ட சபைகளின் தலைவர்களை ஆலோசித்த பிறகு பாரளுமன்றத்தைக் கலைக்கவும், அரசியலமைப்பை ஒத்திவைக்கவும், அல்லது தீர்ப்பாயத்தின்படி ஆட்சி நடத்தவும் அரசருக்கு உரிமையுள்ளது, இவ்வாறு 1965 ஆம் ஆண்டில் ஒரே ஒரு முறை நடந்துள்ளது. சம்பிரதாயமாக அரசரே ராணுவத்தின் தலைவராவார். தனது தந்தையான ஐந்தாம் முகம்மது மரணமடைந்த பின்னர் இரண்டாம் ஹஸன் அரசர் 1961 இல் முடிசூட்டிக்கொண்டார். 1999ஆம் ஆண்டில் இறக்கும்வரை அவர் அடுத்த 38 ஆண்டுகளுக்கு ஆட்சிபுரிந்தார். அவருடைய மகனான ஆறாம் முகம்மது 1999 ஜூலையில் முடிசூட்டிக்கொண்டார்.

1998 ஆம் ஆண்டு மார்ச் மாத தேர்தல்களைத் தொடர்ந்து, எதிர்க்கட்சி சோசலிச தலைவரான அப்டெர்ராமன் யூசூபியால் ஒரு கூட்டணி அரசாங்கம் அமைக்கப்பட்டது, இந்த அரசாங்கம் பெருமளவில் எதிர்க்கட்சிகளிடமிருந்து பெற்ற அமைச்சர்களைக் கொண்டிருந்தது. பிரதம் மந்திரி யூசுபியின் அரசாங்கம் கடந்த பல பத்தாண்டுகளில் எதிர்க்கட்சிகளிடமிருந்து பெற்றவர்களைக் கொண்டு உருவான முதல் அரசாங்கமாகும் என்பதுடன் இது 2002 அக்டோபர் வரை அரசாங்கத்தில் இணைத்துக்கொள்ளப்படவிருந்த சோசலிச, மைய இடது மற்றும் தேசியவாத கட்சிகள் கூட்டணிக்கான முதலாவது வாய்ப்பு என்பதையும் குறிப்பிட்டது. தேர்தலைத் தொடர்ந்து எதிர்க்கட்சிகளும் அதிகாரத்தைப் பெறமுடியும் என்ற இந்த நிலை அரேபிய உலகின் நவீன அரசியல் வரலாற்றிலேயே முதல் முறையுமாகும். தற்போதைய அரசாங்கம் அப்பால் எல் ஃபாஸியின் தலையின்கீழ் உள்ளது.

சட்ட அமைப்பு கிளை

ரபாத்தில் உள்ள நாடாளுமன்ற கட்டிடம்.

1996 ஆம் ஆண்டின் அரசியலமைப்பு மறுசீரமைப்பிலிருந்து இருகட்சி ஆட்சிமுறை, இரண்டு அவைகளைக் கொண்டிருந்தது. மொராக்கோ பிரதிநிதிகள் சபை (மஜ்லிஸ் அல்-நுவப்/அசெம்பிளே டெ ரெப்ரசண்டன்ட்ஸ் ) ஐந்து வருட காலத்திற்கு தேர்வுசெய்யப்பட்ட 325 உறுப்பினர்களையும், பல-பதவி தொகுதிகளில் தேர்வுசெய்யப்பட்ட 295 உறுப்பினர்கள் மற்றும் பெண்களை மட்டும் உள்ளிட்ட தேசிய பட்டியல்கள் முப்பது ஆகியவற்றைக் கொண்டிருக்கிறது. நகரமன்ற உறுப்பினர்கள் சபை (மஜ்லிஸ் அல்-முஸ்தாஷரின் ) ஒன்பது வருட காலத்திற்கு உள்ளூர் நகரமன்றங்களால் தேர்வுசெய்யப்பட்ட (162 இடங்கள்), தொழில்முறை சபைகள் (91 இடங்கள்) மற்றும் கூலி பெறுவோர் (27 இடங்கள்) உள்ளிட்ட 270 உறுப்பினர்களைக் கொண்டிருக்கிறது. பாரளுமன்றத்தின் அதிகாரம் வரம்பிற்குட்பட்டதாக இருப்பினும் 1992 மற்றும் 1996 அரசியலமைப்பு திருத்தத்தின் கீழ் விரிவாக்கப்பட்டுள்ளது என்பதுடன் பட்ஜெட் விஷயங்கள், மசோதாக்களை அங்கீகரித்தல், அமைச்சர்களிடத்தில் கேள்வி எழுப்புதல் மற்றும் அரசாங்கச் செயல்பாடுகளை விசாரிப்பதற்கென்று உரிய ஆணையங்களை நிறுவுதல் ஆகியவற்றையும் உள்ளிட்டிருக்கிறது. பாரளுமன்றத்தின் கீழவை நம்பிக்கையில்லா வாக்கெடுப்பின் மூலம் அரசாங்கத்தை கலைத்துவிடலாம்.

நீதித்துறை கிளை

நீதித்துறை அமைப்பின் உயர்ந்தபட்ச மன்றம் அரசரால் நியமிக்கப்படும் நீதிபதிகளைக் கொண்ட உச்சநீதிமன்றம் ஆகும். யூசுஃபி அரசாங்கம் சிறந்த நீதித்துறை சுதந்திரத்தையும் பாகுபாடின்மையையும் உருவாக்க மறுசீரமைப்பு திட்டத்தை தொடர்ந்து நடைமுறைப்படுத்தி வருகிறது. மொராக்கோ 16 நிர்வாகப் பிரிவுகளாகப் பிரிக்கப்பட்டிருக்கிறது; இந்தப் பகுதிகள் அரசரால் நியமிக்கப்படும் வாலிஸ் மறறும் ஆளுநர்களால் நிர்வகிக்கப்படுகிறது.

நிர்வாகப் பிரிவுகள்

நாடாளுமன்றத்தால் 1997ஆம் ஆண்டில் பரவலாக்கம்/பிரதேசமயமாக்கம் சட்டம் நிறைவேற்றப்பட்டதன் ஒரு பகுதியாக 16 புதிய பிரதேசங்கள் (கீழே தரப்பட்டுள்ளன) உருவாக்கப்பட்டன. மொராக்கோவின் பிரதான நிர்வாகப் பிரிவுகள் : சோயியா-ஓர்டிகா, டோக்கோலா-அப்தா, ஃபெஸ்-போலிமன், கார்ப்-ச்ரதா-பெனி ஹசின், கிரேட்டர் காஸபிளன்கா, கோல்மிம்-எஸ் ஸ்மாரா, லாயோன்-போய்தோர்-சகியா எல் ஹம்ரா, மராகேச்-டென்சிப்ட்-எல் ஹவுஸ், மெக்னஸ்-டஃபிலலெட், ஓரியண்டல், குயேத்-எதாஹப்-லாகுயிரா, ரபத்-சேல்-சாமர்-சேயிர், சோஸ்-மஸா-த்ரா, தத்ரா-அஸிலால், டேன்ஜிர்-டிடுவான், தஸா-அல் ஹோசிமா-டானேட் ஆகியனவாகும்.

மொராக்கோ 37 பிரதேசங்களாகவும்* 2 விலாயாக்களாகவும் பிரிக்கப்பட்டிருக்கிறது: அகாதிர், அல் ஹோசிமா, அஸிலல், பெனி மெலல், பென் ஸ்லிமேன், பொலிமேன், காஸபிளன்கா*, சோயியன், எல் ஜதிதா, எல் கீலா டெஸ் ஸ்ராக்னா, எல் ராச்சிதியா, எஸ்ஸோரியா, ஃபெஸ், ஃபீகிக், கோல்மின், இஃப்ரேன், கெனிட்ரா, கெமிசேத், கெனிஃப்ரா, கோரிப்கா, லாயோன், லாரேசே, மராகேச், மெக்னிஸ், நடார், ஒர்ஸாஸதே, ஓஜ்தா, ரபத்-ஸேல்*, ஸஃபி, செட்டாட், சிதி கஸேம், டேன்ஜிர், டேன்-டேன், டவானேட், டரோடண்ட், டாடா, டாஸா, டெட்டோவன், திஜ்னிட்; அட் டக்லாவின் மூன்று கூடுதல் பிரதேசங்கள் (குயேத் எதாஹப்), போயிதோர், மற்றும் எஸ் ஸ்மாரா மற்றும் டேன்-டேன்இன் பகுதிகள் மற்றும் லாயோன் ஆகியவை மொராக்கியர்கள் சொந்தம் கொண்டாடும் மேற்கு சஹாராவிற்குள் வருகின்றன.

சர்வதேச அமைப்புக்களும் துணை அமைப்புக்களும்

ஏபிஇடிஏ, ஏசிசிடி (உறுப்பினர்), ஏஎஃப்டிபி, ஏஎஃப்இஎஸ்டி, ஏஎல், ஏஎம்எஃப், ஏஎம்யு, இபிஆர்டி, இசிஏ, எஃப்ஏஓ, ஜி-77, ஐஏஎஃப்ஏ, ஐபிஆர்டி, ஐசிஏஓ, ஐசிசிடி, ஐசிஎஃப்டியு, ஐசிஆர்எம், ஐடிஏ, ஐடிபி, ஐஎஃப்ஏடி, ஐஎஃப்சி, ஐஎஃப்ஆர்சிஎஸ், ஐஹெச்ஓ (நிலுவை உறுப்பினர்), ஐஎல்ஓ, ஐஎம்எஃப், ஐஎம்ஓ, இண்டல்ஸட், இண்டர்போல், ஐஓசி, ஐஓஎம், ஐஎஸ்ஓ, ஐடியு, என்ஏஎம், ஓஏஎஸ் (கண்கானிப்பாளர்), ஓஐசி, ஓபிசிடபிள்யூ, ஓஎஸ்சிஇ (கூட்டாளி), யுஎன், யுஎன்சிடிஏடி, யுனெஸ்கோ, யுஎன்ஹெச்சிஆர், யுஎன்ஐடிஓ, யுபியு, டபிள்யுசிஓ, டபிள்யுஹெச்ஓ, டபிள்யுஐபிஓ, டபிள்யூஎம்ஓ, டபிள்யூடிஓஓ, டபிள்யுடிஆர்ஓ

இணை பொறுப்புக்கள்

நிறுவனம்	தேதிகள்
ஐக்கிய நாடுகள்	1956 நவம்பர் 12 முதல்
அரேபிய ஒன்றியம்	1958 அக்டோபர் 1 முதல்
சர்வதேச ஒலிம்பிக் கமிட்டி	1959ஆம் ஆண்டு முதல்
ஆப்பிரிக்க ஒன்றிய அமைப்பு	இணை நிறுவனர் மே 25, 1963; 12, 1984ஆம் ஆண்டில் வாபஸ் பெற்றது
குழு-77	ஜூன் 15, 1964ஆம் ஆண்டு முதல்
இஸ்லாமிய மாநாட்டு அமைப்பு	செப்டம்பர் 22, 1969ஆம் ஆண்டு முதல்
உலக வர்த்தக அமைப்பு	ஜனவரி 1, 1995ஆம் ஆண்டில் இருந்து
மெடிட்டெரேனியன் பேச்சுவார்த்தைக் குழு	1995ஆம் ஆண்டு பிப்ரவரியிலிருந்து
அமெரிக்காவின் பிரதான நேட்டோ அல்லாத கூட்டணி	ஜனவரி 19, 2004ஆம் ஆண்டில் இருந்து

இருகட்சி மற்றும் பலகட்சி ஆட்சிமுறை உடன்படிக்கைகள்

• அரபு பொருளாதார ஒன்றியத்தின் பேரவை
• மத்திய கிழக்கு சுதந்திர வர்த்தகப் பகுதி
• கட்டணங்கள் மற்றும் வர்த்தகம் மீதான பொது ஒப்பந்தம்
• யூரோ-மெடிட்டெரேனியன் சுதந்திர ஒப்பந்தப் பகுதி
• அமெரிக்கா-மொராக்கோ சுதந்திர வர்த்தக ஒப்பந்தம்

மண்டலங்களும் தலைமையகங்களும்

பல்வேறு வடிவத்திலான மொராக்கோ வரைபடங்கள்

மொராக்கோ 16 பிரதேசங்களாக பிரிக்கப்பட்டு 62 தலைமையகங்கள் மற்றும் மண்டலங்கள் கொண்ட துணைப்பிரிவாக பிரிக்கப்பட்டுள்ளன.

அரசியலமைப்புச் சட்டத்தால் 1997ஆம் ஆண்டில் பரவலாக்கம்/பிரதேசமயமாக்கம் சட்டம் நிறைவேற்றப்பட்டதன் ஒரு பகுதியாக பதினாறு புதிய பிரதேசங்கள் உருவாக்கப்பட்டன.

மேற்கு சஹாரா தகுதிநிலை

மேற்கு சஹாரா மீதான பிரச்சினையின் காரணமாக, "சிகுயியா எல்-ஹம்ரா" மற்றும் "ரியோ டி ஓரோ" ஆகிய இரண்டு பிரதேசங்களின் தகுதிநிலையும் விவாதத்திற்கு ஆளானது.

சஹாரா விவகாரங்களுக்கான ராஜாங்க அறிவுரை சபையின் மூலமாக சுய-ஆளுகை அமைப்பு குறிப்பிட்ட அளவிலான மேற்கு சஹாரா சுயாட்சியைக் கொண்டு இந்தப் பிரதேசத்தை ஆளவேண்டும் என்று மொராக்கோ அரசு பரிந்துரை செய்தது. இந்தத் திட்டப்பணி 2007 ஆம் ஆண்டு ஏப்ரல் மத்தியில் ஐக்கிய நாடுகள் பாதுகாப்பு சபையிடம் சமர்ப்பிக்கப்பட்டது. மொராக்கோ முன்மொழிவுத் தேர்வுகளில் உள்ள தடைகள், பரஸ்பர ஒப்புதலுடனான அரசியல் தீர்வை எட்டுவதற்கான நேரடியான மற்றும் நிபந்தனையற்ற பேரங்களில் ஈடுபட சம்பந்தப்பட்ட தரப்பினரைக் கேட்டுக்கொள்ளும் சமீபத்திய "ஐ.நா. தலைமைச் செயலாளர் அறிக்கைக்கு" வழிவகுத்துள்ளது. இந்த சுயாட்சி ஸ்பானிஷ் குடியேற்ற ஆட்சிக்கு எதிராக போராடிய போலிசாரியா குழுவால் ஏற்க மறுக்கப்பட்டுள்ளது என்பதுடன் இப்போது மேற்கு சஹாரா குடியேற்ற ஆதிக்க நீக்கம் ஷ்வாரி அரப் டெமாக்ரடிக் ரிபப்ளிக் என்ற பெயரால் அழைக்கப்படுகிறது.

2009 ஆம் ஆண்டு செப்டம்பர் 29 இல், உள்நாட்டு விவகாரங்கள் அமைச்சர் காஸாபிளான்காவி்ல் இருந்த தினசரி நாளிதழான அக்பர் அல்-யோமின் அலுவலகத்தை மூடுவதற்கு முடிவு செய்தார்.

புவியமைப்பு

உயர் அட்லஸ் மலைத்தொடர்கள்

உயர் அட்லஸ், பொமானே டி டெடிஸ்.

ரிஃப் மலைத்தொடர்கள்

பின் எல் அய்டேன் ஆறு, பெனி-மெல்லல்

மொராக்கோவின் புவியமைப்பு அட்லாண்டிக் பெருங்கடலிலிருந்து மலைத்தொடர்கள் மற்றும் சஹாரா (பாலைவனம்) வரை நீண்டிருக்கிறது. அல்ஜீரியாவிற்கும் இணைக்கப்பட்ட மேற்கு சஹாராவிற்கும் இடையே வடக்கு அட்லாண்டிக் பெருங்கடலையும், மெடிட்டெரேனியன் கடலையும் எல்லைகளாகக் கொண்டு வடக்கு ஆப்பிரிக்காவில் மொராக்கோ அமைந்துள்ளது.

மொராக்கோவின் பெரும்பாலான பகுதிகள் மலைத்தொடர்களாகும். அட்லஸ் மலைத்தொடர்கள் முக்கியமாக நாட்டின் மத்திய மற்றும் தெற்குப் பகுதிகளில் காணப்படுகின்றன. ரிஃப் மலைத்தொடர்கள் நாட்டின் வடக்குப் பகுதியில் காணப்படுகின்றன. இரண்டு பகுதிகளுமே பெர்பர் மக்களால் குடியேற்றம் செய்யப்பட்ட பகுதிகளாகும். 172,402 sq mi (446,519 km²)மொராக்கோ உலகில் (உஸ்பெக்கிஸ்தானுக்கு அடுத்து) ஐம்பத்து ஏழாவது மிகப்பெரிய நாடாகும். இரண்டு நாடுகளுக்கும் இடையிலான எல்லைகள் 1994 இல் இருந்து மூடப்பட்டிருக்கின்றன என்றாலும் அல்ஜீரியா மொராக்கோவிற்கு கிழக்குப் மற்றும் தென்கிழக்குப் பகுதியின் எல்லைகளாக உள்ளன. மெடிட்டெரேனியன் கடற்கரையில் நான்கு ஸ்பானிஷ் நிலப்பகுதிகளும் உள்ளன: சீடா, மெலில்லா, பெனோன் டி வெலெஸ் டி லா காமரா, பெனோன் டி ஆல்சிமஸ் மற்றும் சாஃபரினாஸ் தீவுகள் மற்றும் விவகாரத்திலுள்ள பெரிஜில் ஆகியவை. அட்லாண்டிக் பெருங்கடலுக்கு வெளியே கேனரி தீவுகள் ஸ்பெயினுக்கு சொந்தமாக உள்ளன, அதேசமயம் வடக்குப்பகுதிக்கான மெடீரா போர்த்துக்கீசியர்களிடம் உள்ளது. வடக்குப் பகுதிக்கு, மொராக்கோ ஜிப்ரால்டர் ஜலசந்தியை எல்லையாகக் கொண்டு அதன் ஒரு பகுதியை கட்டுப்படுத்தவும் செய்கிறது, இது மெடிட்டெரேனியன் கடலின் உள்ளும் வெளியிலுமான நீர்வழிகளின் மீதான கட்டுப்பாட்டை அதற்கு அளிக்கிறது. வடமேற்கிலிருந்து வடகிழக்குவரை மெடிட்டெரேனியனுக்கு எல்லைகளாக அமைந்திருக்கும் பகுதியை ரிஃப் மலைத்தொடர்கள் ஆக்கிரமித்திருக்கின்றன. தென் மேற்கிலிருந்து வடகிழக்கு வரை அமைந்திருக்கும் அட்லஸ் மலைத்தொடர்கள் இந்த நாட்டிற்கு முதுகெலும்பாக அமைந்திருக்கின்றன. நாட்டின் பெரும்பாலான தென்மேற்குப் பகுதிகள் சஹாரா பாலைவனத்தில் அமைந்திருக்கின்றன என்பதோடு பொதுவாக மக்கள் அடர்த்தியில்லாமலும் வளர்ச்சியடையாத பொருளாதாரத்தையும் கொண்டிருப்பதாக இருக்கிறது. மக்கள் தொகையினரில் பெரும்போலோனோர் இந்த மலைத்தொடரின் வடக்குப் பகுதியில் வசிக்க, தெற்குப் பகுதி பாலைவனமாக உள்ளது. தெற்குப் பகுதியில் 1975ஆம் ஆண்டில் மொராக்கோவால் இணைத்துக் கொள்ளப்பட்ட முன்னாள் ஸ்பானிஷ் குடியேற்றப் பகுதியான மேற்கு சஹாரா அமைந்திருக்கிறது (பார்க்க கிரீன் மார்ச்). மேற்கு சஹாராவை தன்னுடைய பிரதேசமாக மொராக்கோ சொல்லிக்கொள்வதோடு அதனுடைய தெற்குப் பகுதி ஆளுகையாகவும் குறிப்பிடுகிறது.

மொராக்கோவின் தலைநகரம் ரபாத்; இதனுடைய மிகப்பெரிய நகரம் முக்கிய துறைமுகமான காஸாபிளன்கா ஆகும்.

மற்ற நகரங்கள் அகாதிர், எஸ்ஸாரியா, ஃபெஸ், மரகேச், மெக்னஸ், மொகமதியா, ஆஜ்தா, அவுர்ஸாஸத், சஃபி, சேல், டென்ஜிர் மற்றும் டேடோனன் ஆகியவற்றை உள்ளிட்டிருக்கிறது.

MA என்ற குறியீட்டின் அடிப்படையில் தரநிலைப்படுத்தப்பட்ட ஐஎஸ்ஓ 3166-1 ஆல்பா-2 புவியமைப்பு என்கோடிங்கில் மொராக்கோ குறிப்பிடப்படுகிறது. இந்தக் குறியீடு மொராக்கோவின் இணையத்தள செயற்களமான .ma என்பதன் அடிப்படையில் பயன்படுத்தப்படுகிறது.

காலநிலை

காலநிலை என்பது மலைத்தொடர்களாக உள்ள உள்ளடங்கிய பிரதேசங்களை நோக்கிச் செல்லும் மிகவும் தீவிரமடையும் மெடிட்டெரேனியனை நோக்கிச் செல்வதாக இருக்கிறது. கடற்கரைச் சமவெளிகளாக உள்ள நிலப்பரப்பு வளமானவையாக இருப்பதோடு அதன் அடிப்படையில் அவை விவசாயத்தின் முதுகெலும்பாக இருக்கின்றன. காடுகள் நிலத்தின் 12 சதவிகித பகுதியை ஆக்கிரமித்துள்ளன, அதேசமயம் தரிசு நிலங்கள் 18 சதவிகதமாக உள்ளன. 5 சதவிகிதம் நீர்ப்பாசன வசதி செய்யப்பட்டுள்ளன.

மலைத்தொடர்களாக அமைந்துள்ள பகுதிகளில் (அட்லஸ் மலைத்தொடர்) உள்ள வெப்பநிலைகள் ஜீரோ டிகிரிக்கும் குறைவதோடு மலை முகடுகள் வருடத்தின் பெரும்பாலான நாட்களில் உறைபனி மூடியதாக காணப்படுகிறது. வடக்கு மொராக்கோ மழைக்காலங்களில் மிகவும் ஈரமானதாகவும் மழைப்பொழிவு உள்ளதாகவும் இருக்கும். அதேசமயத்தில் சஹாராவின் நுனிப்பகுதியில் இருக்கும் தெற்குப் பகுதி கடுமையாக உலர்ந்து குளிர் நிரம்பியதாகவும் இருக்கிறது. மராகேச்சில் கோடைகால சராசரி வெப்பநிலை 38 டிகிரி செல்சியஸ் (100 டிகிரி பாரன்ஹீட்) ஆகும். மழைக்காலத்தில் இது கிட்டத்தட்ட 21 டிகிரி செல்சியஸ் (70 டிகிரி பாரன்ஹீட்) ஆக உள்ளது.

மொராக்காவோவின் முக்கிய நகரங்களினுடைய சராசரி வெப்பநிலைகளாவன: ரபாத், 22 டிகிரி செல்சியஸ் (71 டிகிரி பாரன்ஹீட்); காஸபிளன்கா, 20 டிகிரி செல்சியஸ் (69 டிகிரி பாரன்ஹீட்); மாரகேச், 22 டிகிரி செல்சியஸ் (71 டிகிரி பாரன்ஹீட்); ஃபெஸ், 20 டிகிரி செல்சியஸ் (66 டிகிரி பாரன்ஹீட்); மெக்னெஸ், 21 டிகிரி செல்சியஸ் (68 டிகிரி பாரன்ஹீட்); மற்றும் டேன்ஜிர், 20 டிகிரி செல்சியஸ் (66 டிகிரி பாரன்ஹீட்).

காட்டு வாழ்க்கை

பார்பெரி மெக்கேக்

மொராக்கோ தன்னுடைய காட்டு உயிர்மாறுபாட்டு நிலைகளுக்காக பிரபலமானதாக விளங்குகிறது. பறவைகள் மிக முக்கியமான ஃபோனாக்களைக் குறிப்பிடுகின்றன. மொராக்கோவின் அவிஃபோனா 454 உயிரினங்களை உள்ளிட்டிருக்கிறது, இவற்றில் ஐந்து மனிதர்களால் அறிமுகப்படுத்தப்பட்டவை, 156 அரிதான அல்லது விபத்தால் உருவானவை.

மேலும் தகவல்களுக்கு: List of birds of Morocco List of mammals of Morocco Flora of Morocco List of the Butterflies of Morocco

பொருளாதாரம்

மொராக்கோவின் பொருளாதாரம் அளிப்பு மற்றும் தேவை விதியால் கட்டுப்படுத்தப்படும் திறந்தநிலை பொருளாதாரமாக கருதப்படுகிறது. 1993ஆம் ஆண்டில் இருந்து அரசாங்கத்தின் கைகளில் குறிப்பிடத்தக்க பொருளாதாரத் துறைகளை தனியார்மயமாக்கும் கொள்கையை இந்த நாடு பின்பற்றி வருகிறது.

2000 முதல் 2007 வரை 4-5 சதவிகித பகுதியில் அரசாங்கத்தின் மறுசீரமைப்புகள் மற்றும் நிலையான வருடாந்திர வளர்ச்சியும் சில வருடங்களுக்கு முன்பு இருந்ததோடு ஒப்பிடுகையில் மிக அதிகமாக வளமடைய உதவியிருக்கிறது. பொருளாதார வளர்ச்சி, காஸாபிளன்கா மற்றும் டேன்ஜீர் வளர்ந்துவருவது போன்ற புதிய சேவை மற்றும் தொழில்துறை துருவங்களோடு மிக விரிவாக பரவலாக்கப்பட்டுள்ளது. வேளாண்மைத் துறை, 2009ஆம் ஆண்டில் 20 சதவிகித வளர்ச்சிற்கு வழியமைத்த நல்ல மழையளவுகளோடு சேர்ந்து மறுமலர்ச்சியடைந்துள்ளது.

சேவைத்துறை மொத்த உள்நாட்டு உற்பத்தியில் பாதிக்கும் மேற்பட்ட பங்கைத் தர, சுரங்கத் தொழில், கட்டுமானம் மற்றும் உற்பத்தியால் உருவாக்கப்பட்டிருக்கும் தொழில்துறை கூடுதலான கால் பங்கை அளித்திருக்கிறது. சுற்றுலாத்துறை, தொலைத்தொடர்பு மற்றும் நெசவுத் துறைகள் ஆகியவை அதிகபட்ச வளர்ச்சியைப் பதிவுசெய்திருக்கும் துறைகளாகும். இருப்பினும், மொராக்கோ விவசாயத்தை மட்டுமீறிய அளவிற்கு சார்ந்திருக்கிறது. இந்தத் துறை கிட்டத்தட்ட 14 சதவிகித உள்நாட்டு உற்பத்தியை மட்டுமே உள்ளிட்டிருக்கிறது ஆனால் மொராக்கோ மக்கள்தொகையில் 40-45 சதவிகிதத்தினருக்கு வேலைவாய்ப்பை அளித்திருக்கிறது. பாதியளவிற்கு வறண்ட காலநிலையின் காரணமாக நல்ல மழையளவை உறுதிப்படுத்துவது சிக்கலானதாக இருக்கிறது என்பதுடன் காலநிலைக்கு ஏற்ப மொத்த உள்நாட்டு உற்பத்தியும் மாற்றமடைகிறது. நிதிசார்ந்த விழிப்புணர்வு , பட்ஜெட் பற்றாக்குறை மற்றும் மொத்த உள்நாட்டு உற்பத்திக்கேற்ப மாறுபடும் கடன் ஆகிய இரண்டிற்குமான பலப்படுத்தலுக்கு உதவுகிறது.

இந்த நாட்டின் பொருளாதார அமைப்பு பல முகங்களைக் கொண்டிருப்பதாக இருக்கிறது. இது வெளிப்புற உலகத்தை நோக்கி பெரிய அளவிற்கு திறந்திருப்பதாக சித்தரிக்கப்படுவதுண்டு. பிரான்ஸ் மொராக்கோவின் முதன்மையான வர்த்தக கூட்டாளியாக (வழங்குநர் மற்றும் வாடிக்கையாளர்) இருந்து வருகிறது. பிரான்ஸ் மொராக்கோவின் பிரதான கடன் வழங்குநராகவும் வெளிநாட்டு முதலீட்டாளராகவும் இருந்து வருகிறது. அரபு உலகத்தில் 2005 ஆம் ஆண்டில் எகிப்திற்கு அடுத்தபடியாக எண்ணெய் அல்லாத மொத்த உள்நாட்டு உற்பத்தியைப் பெற்றிருக்கும் நாடாக மொராக்கோ இருக்கிறது.

1980களின் முற்பகுதியில் மொராக்கோ அரசாங்கம், கடன் வழங்குநர்களான இண்டர்நேஷனல் மானிட்டரி ஃபண்ட், உலக வங்கி மற்றும் பாரிஸ் கிளப் ஆகியவற்றின் உதவியோடு உண்மையான பொருளாதார வளர்ச்சியைத் தூண்டுவதை நோக்கிய பொருளாதார திட்டத்தை கடைபிடித்தது. இந்த நாட்டின் பணமான டிரேம் தற்போதைய கணக்கு நடவடிக்கைகளில் முற்றிலும் மாற்றப்படக்கூடியதாகும்; நிதித் துறைகளின் மறுசீரமைப்புகள் அமல்படுத்தப்பட்டுள்ளன; அத்துடன் அரசு நிறுவனங்கள் தனியார்மயமாக்கப்பட்டுள்ளன.

மொராக்கோ பொருளாதாரத்தின் முக்கியமான மூலாதாரங்களாக விவசாயம், பாஸ்பேட்டுகள் மற்றும் சுற்றுலாத்துறை ஆகியவை இருக்கின்றன. மீன் மற்றும் கடல் உணவுகளின் விற்பனையும் முக்கியமானதாகும். தொழில்துறையும் சுரங்கமும் நாட்டின் மொத்த உள்நாட்டு உற்பத்தியில் மூன்றிற்கு ஒன்று என்ற அளவிற்கு பங்களித்திருக்கின்றன. மொராக்கோ (அமெரிக்கா மற்றும் சீனாவிற்கு அடுத்தபடியாக) உலகின் பாஸ்பேட் உற்பத்தியில் இரண்டாவது பெரிய இடத்தை வகிக்கிறது, பாஸ்பேட்டுகளின் விலை ஏற்ற இறக்கங்கள் சர்வதேச சந்தையில் மொராக்கோவின் பொருளாதாரத்தில் பெருமளவு செல்வாக்கு செலுத்துகி்ன்றன. சுற்றுலா மற்றும் தொழிலாளர்களின் பண மாற்றுதல்கள் சுதந்திரம் பெற்ற காலத்திலிருந்து முக்கிய பங்கு வகிக்கின்றன. நெசவு மற்றும் ஆடை உற்பத்தி 2002ஆம் ஆண்டில் மொத்த ஏற்றுமதியில் 34 சதவிகிதம் அளவிற்கு பங்குவகித்த வளரும் உற்பத்தித் துறையின் பகுதியாக இருந்தது என்பதுடன், தொழில்துறை வேலைவாய்ப்பில் 40 சதவிகிதத்தை அளித்தது. நெசவு மற்றும் ஆடை தயாரிப்பின் ஏற்றுமதியை 2001 ஆம் ஆண்டின் 1.27 பில்லியன் அமெரிக்க டாலர்களிலிருந்து 2010 இல் 3.29 பில்லியன் அமெரிக்க டாலர்களுக்கு அதிகரிக்க இந்த அரசாங்கம் விரும்புகிறது.

இறக்குமதியால் ஏற்படும் அதிக செலவு, குறிப்பாக பெட்ரோலியம் இறக்குமதியால், பெரிய பிரச்சினையாக உள்ளது. படிப்படியான மற்றொரு பிரச்சினை வறட்சியையோ அல்லது திடீர் வெள்ளப்பெருக்கையோ உருவாக்கிவிடும் நம்பமுடியாத மழையளவாகும்; 1995ஆம் ஆண்டில் 30 வருடங்களுக்குப் பின்னர் நாட்டில் ஏற்பட்ட வறட்சி மொராக்கோவை தானிய இறக்குமதிக்கு கட்டாயப்படுத்தியது என்பதுடன் பொருளாதாரத்தையும் மோசமான அளவிற்கு பாதித்தது. மற்றொரு வறட்சி 1997 இலும், 1999–2000 இல் ஒன்றும் ஏற்பட்டது. வறட்சியால் ஏற்பட்ட குறைந்த வருவாயால் மொத்த உள்நாட்டு உற்பத்தி 1995 இல் 7.6 சதவிகிதமும், 1997 இல் 2.3 சதவிகிதமும், 1999 இல் 1.5 சதவிகிதமும் வீழ்ந்தது. வறட்சிக்கு இடைப்பட்ட ஆண்டுகளில் நல்ல மழை சந்தைக்கான அதிரடி பயிர் அறுவடையை வழங்கியது. 2001ஆம் ஆண்டில் கிடைத்த நல்ல மழை அளவு 5 சதவிகித மொத்த உள்நாட்டு உற்பத்தி வளர்ச்சி விகிதத்திற்கு வழியமைத்தது. மொராக்கோ வேலைவாய்ப்பின்மை (2008 இல் 9.6 சதவிகிதம்) மற்றும் கிட்டத்தட்ட 20 பில்லியன் அமெரிக்க டாலர்கள் அளவிற்கு இருந்த பெரிய வெளிப்புற கடன் அல்லது 2002 இல் ஏற்பட்ட மொத்த உள்நாட்டு உற்பத்தியில் பாதியளவு ஆகிய இரண்டினாலும் பாதிக்கப்பட்டது.

தனக்கு உறுதியளித்த முதன்மை பொருளாதாரக் கூட்டாளிகளுடன் மொராக்கோ செய்துகொண்ட பல்வேறு சுதந்திர வர்த்தக உடன்படிக்கைகளாவன, 2012 ஆம் ஆண்டின் இறுதியில் ஐரோப்பிய சுதந்திர வர்த்தக கூட்டமைப்புடன் ஒருங்கிணையும் நோக்கத்தோடு ஐரோப்பிய யூனியனோடு செய்துகொண்ட யூரோ-மெடிட்டெரேனியன் சுதந்திர வர்த்தக பகுதி உடன்படிக்கை; மாபெரும் அராபிய சுதந்திர வர்த்தக பகுதி நிறுவுதல்களின் வரம்பிற்குட்பட்டு எகிப்து, ஜோர்டான் மற்றும் துனீசியா ஆகியவற்றுடன் செய்துகொண்ட அகாதிர் உடன்படிக்கை; 2006 ஆம் ஆண்டு ஜனவரி 1 முதல் நடைமுறைக்கு வந்த அமெரிக்காவுடன் செய்துகொண்ட அமெரிக்க-மொராக்கோ சுதந்திர வர்த்தக உடன்படிக்கை மற்றும் பின்னாளில் துருக்கியுடன் செய்துகொண்ட சுதந்திர மாற்றீடு உட்படிக்கை ஆகியனவாகும். (பார்க்க மொராக்கோ பொருளாதாரம்)

மக்கள்தொகை விவரம்

மொராக்கோவில் 1973 ஆண்டின்படி தொல்மொழி குழுக்கள்.

எகிப்து மற்றும் சூடானுக்கு அடுத்தபடியாக மொராக்கோ பெரும்பான்மையான மக்கள்தொகை கொண்ட மூன்றாவது அரபு நாடாகும். பெரும்பாலான மொராக்கியர்கள் சன்னி இஸ்லாமைப் பின்பற்றுகின்றனர் என்பதோடு பெர்பர், அரபு கலந்த அல்லது கலப்பு அரபு-பெர்பர்களாக உள்ளனர். மொராக்கோ மக்கள் தொகையில் பெர்பர்கள் 60 சதவிகிதத்தினராக உள்ளனர்.

குறைந்தது கடந்த 5000 ஆண்டுகளிலிருந்தாவது பெர்பர்கள் மொராக்கோவில் குடியேறியிருப்பர். 7 மற்றும் 11வது நூற்றாண்டுகளில் மொராக்கோவாக ஆகவிருந்த பிரதேசத்திற்காக அராபியர்கள் போரிட்டனர், பல்வேறு பைசாண்டிய ரோமானியத் தலைவர்கள், தொல்குடி பெர்பர்கள் மற்றும் ரொமானோ-பெர்பர் தலைவர்கள் ஆகியோரின் ஆட்சி அரபு-பெர்பர் கலாச்சாரத்திற்கான அடித்தளத்தை அமைத்துக்கொடுத்தது. மக்கள்தொகையின் ஒரு குறிப்பிடத்தகுந்த பகுதி ஹராடின் மற்றும் நாவா (அல்லது நாவ்), கருப்பு அல்லது கலப்பு இனம் என்று அடையாளப்படுத்தப்படுகிறது. மொராக்கோவின் யூத சிறுபான்மையினர் (1948ஆம் ஆண்டில் 265,000) கிட்டத்தட்ட 5,500 என்ற எண்ணிக்கைக்கு குறிப்பிடத்தக்க அளவிற்கு குறைந்துவிட்டனர் (பார்க்க மொராக்கோவில் யூதர்களின் வரலாறு) . 100,000 வெளிநாட்டு குடியிருப்பாளர்களில் பெரும்பான்மையினர் பிரெஞ்சு அல்லது ஸ்பானிஷ்காரர்களாவர், பெரிய அளவிற்கு காலனிய வழிவந்தவர்கள், பிரதானமாக ஐரோப்பிய பல தேசியவாதிகளுக்கு பணிபுரியும் தொழில்முறையாளர்கள். சுதந்திரத்திற்கு முன்பாக ஐரோப்பியர் கள், முக்கியமாக ஸ்பானிஷ் மற்றும் பிரெஞ்சு குடியேறிகளுக்கு (காலனியர்கள் ) மொராக்கோ வீடாக விளங்கியது.

அராபியர்களுக்கும், அராபியர் அல்லாதவர்களுக்கும் இடையே குறிப்பிடத்தகுந்த மரபுவழி வேறுபாடுகள் இல்லை என்று சமீபத்திய ஆய்வுகள் தெளிவுபடுத்தியிருக்கின்றன என்பதோடு அராபிய உலகத்தின் பெரும்பாலான பொது விஷயங்களையும் முக்கியத்துவப்படுத்தி்க் காட்டியிருக்கின்றன, அரபிய மயமாக்கம் என்பது முக்கியமாக ஒரு குறிப்பிட்ட காலத்திற்கும் மேலாக தொல்குடியினரிடம் கலாச்சார மயமாக்கம் மூலமாக செய்யப்பட்டிருக்கிறது. மனித மரபுவழியின் ஐரோப்பிய ஜர்னலின் கூற்றுப்படி, வடமேற்கு ஆப்பிரிக்காவிலிருந்து வந்த மொராக்கியர்கள் பான்டு தொல்குடியினரின் துணை-சஹாரா ஆப்பிரிக்கர்களைவிட ஐபீரிய மரபுவழியினரிடமே நெருக்கமானவர்களாக காணப்படுகின்றனர்.

மொராக்கோவிற்கு வெளியில் இருக்கும் பெரும் மொராக்கிய மக்கள்தொகையினர் ஒரு மில்லியன் மொராக்கியர்களுக்கும் மேலாக இருக்கும் பிரெஞ்சுக்காரர்கள் என்று தெரிவிக்கப்பட்டுள்ளது. ஸ்பெயின் (கிட்டத்தட்ட 700,000 மொராக்கியர்கள்), நெதர்லாந்து, பெல்ஜியம், இத்தாலி மற்றும் கனடாவைச் சேர்ந்த பெரிய அளவிற்கான மொராக்கிய சமூகத்தினரும் இருக்கின்றனர்.

மொழிகள்

மொராக்கோவின் அதிகாரப்பூர்வ மொழி நவீன நிலைப்படுத்தப்பட்ட அராபி ஆகும். இந்த நாட்டின் குறிப்பிடத்தகுந்த அராபி பேச்சுவழக்கு மொராக்கிய அராபி என்று அழைக்கப்படுகிறது. ஏறத்தாழ 12 மில்லியன் (மக்கள்தொகையில் 40 சதவிகிதம்), பெரும்பாலும் நாட்டுப்புறப் பகுதியில் இருப்பவர்கள், அராபிய பேச்சுவழக்கோடு முதலாவது அல்லது இருமொழி வழக்காக இருக்கும் மூன்று வெவ்வேறு (டாரிஃபிட், டாஷேலியிட், டாமசைட்) – பேச்சுவழக்காக இருந்துவரும் பெர்பர் – மொழியைப் பேசுகின்றனர். மொராக்கோவின் அதிகாரப்பூர்வமற்ற இரண்டாவது மொழியாக இருக்கும் பிரெஞ்சு உலகம் முழுவதிலும் கற்றுத்தரப்படுகிறது என்பதுடன் மொராக்கோவின் வணிகம் மற்றும் பொருளாதாரத்தில் பிரதான மொழியாக செயல்படுகிறது. இது கல்வி மற்றும் அரசுத் துறைகளில் பரவலாக பயன்படுத்தப்படுகிறது. நாட்டின் வடக்குப் பகுதியில் உள்ள கிட்டத்தட்ட 20,000 மொராக்கியர்கள் டாரிஃபிட்டிற்கு இணையாக இரண்டாவது மொழியாக ஸ்பானிஷ் பேசுகின்றனர். பேசுபவர்கள் வகையில் ஆங்கிலம் பிரெஞ்சிற்கும் ஸ்பானிஷிற்கும் வெகுதொலைவில் இருந்தாலும் கல்விபயின்ற இளைஞர்களுக்கு மத்தியில் (பிரெஞ்சிற்கு அடுத்தபடியாக) தேர்வுசெய்யக்கூடிய இரண்டாவது அந்நிய மொழியாக விரைவாக வளர்ந்துவருகிறது. 2002 ஆம் ஆண்டின் பிற்பகுதியில் தேசிய கல்வித்துறை மறுசீரமைப்புகள் அமலுக்கு வந்ததன் காரணமாக ஆங்கிலம் அரசுப் பள்ளிகளில் நான்காவது வருடத்திலிருந்து கற்றுத்தரப்படும் மொழியாக ஆனது. இருப்பினும் பிரெஞ்சு, மற்ற பிரெஞ்சு பேசும் நாடுகள், குறிப்பாக பிரான்ஸ் நாட்டுடனான நெருங்கிய பொருளாதார மற்றும் சமூகத் தொடர்புகள் காரணமாக இரண்டாவது அந்நிய மொழியாகவே இருந்துவருகிறது.

பெரும்பாலான மக்கள் நாட்டை சஹாரா பாலைவனத்திலிருந்து இணைக்கும் அட்லஸ் மலைத்தொடருக்கு மேற்கே வாழ்கின்றனர். காஸபிளன்கா வணிகம் மற்றும் தொழில்துறை மையமாகவும் முன்னணி துறைமுகமாகவும் இருக்கிறது; ரபாத் அரசாங்கத்தின் தலைமையிடமாகும்; டேன்ஜீர் ஸ்பெயினிலிருந்து மொராக்கோவிற்கான நுழைவாயில் ஆகும் என்பதுடன் முக்கியமான துறைமுகமாகவும் இருக்கிறது; ஃபெஸ் கலாச்சார மற்றும் மத அமைப்புகளுக்கான மையமாகும்; மாரகேச் ஒரு பிரதான சுற்றுலாத்தலமாகும்.

ஐரோப்பிய நாடு கடத்தப்பட்ட மக்கள் தொகையினர் 100,000 பேர் இருக்கின்றனர், முக்கியமாக பிரெஞ்சு அல்லது ஸ்பானிஷ் வழிவந்தவர்கள்; இவர்களில் பலரும் ஆசிரியர்கள் அல்லது தொழில்நுட்ப நிபுணர்கள் மற்றும் மேலும் அதிகமாக, குறிப்பாக மாரகேச்சில் ஓய்வுபெற்றவர்கள் வசிக்கின்றனர்.

கலாச்சாரம்

மொராக்கோ பல்வேறு இனத்தினர் வசிக்கும் வளமான கலாச்சாரமும் நாகரிகமும் கொண்ட நாடு ஆகும். மொராக்கோ வரலாற்றின் வழியாக கிழக்கிலிருந்தும் (ஃபொனீசியர்கள், கார்தாஜினிசீயர்கள், யூதர்கள் மற்றும் அரேபியர்கள்) தெற்கிலிருந்தும் (துணை-சஹாரா ஆப்பிரிக்கர்கள்)வடக்கிலிருந்தும் (மூர்கள் மற்றும் யூதர்கள் உள்ளிட்ட ரோமானியர்கள், வேண்டல்கள், அந்துலூசியர்கள்) வந்த பல்வேறுவிதமான மக்களை குடியேறிகளாக கொண்டிருக்கிறது. இவர்களின் நாகரீகங்கள் அனைத்தும் மொராக்கோவின் சமூக அமைப்பில் தாக்கத்தை ஏற்படுத்தியுள்ளன. இது புறச்சமயம், யூதயிசம் மற்றும் கிறிஸ்துவத்திலிருந்து இஸ்லாம் வரையிலான பல்வேறு வகையிலான நம்பிக்கைகளையும் கொண்டிருக்கிறது.

மொராக்கோ இலக்கியம் தொடர்ந்து வளர்ந்து பரவலாகி வருகிறது. பாரம்பரியமான மரபுக்-கவிதைகள், உரைநடைகள் மற்றும் வரலாற்றெழுதியல் ஆகியவை மத்திய கிழக்கு மற்றும் மேற்கத்திய இலக்கிய மாதிரிகளின் வடிவங்களின் தாக்கத்தை சேர்த்துக்கொண்டவையாக இருக்கின்றன. சமூக மற்றும் இயற்கை அறிவியல் ஆராய்ச்சிகள் மற்றும் இலக்கியம் மற்றும் இலக்கிய ஆய்வுத் துறைகளை பதிப்பிப்பதில் பிரெஞ்சு மொழியே தொடர்ந்து பயன்படுத்தப்படுகிறது, படைப்புக்கள் அரபு மற்றும் பிரெஞ்சு ஆகிய இரண்டு மொழிகளிலும் பதிப்பிக்கப்படுகின்றன. மொகம்மத் சோக்ரி, திரிஸ் சிராபி, அப்தல்லா லரோயி, அப்தல்ஃபதா கிலித்தோ மற்றும் ஃபாத்திமா மெர்னிஸ்ஸி ஆகியோர் தங்களுடைய பதிப்புக்களை பிரெஞ்சு மற்றும் ஆங்கிலம் ஆகிய இரு மொழிகளிலும் பதிப்பிக்கின்றனர். பியரி லோட்டி, வில்லியம் எஸ்.பரோஸ் மற்றும் பால் பவுல்ஸ் போன்ற நாடுகடத்தப்பட்ட எழுத்தாளர்கள் மொராக்கோ எழுத்தாளர்களிடமும், நாட்டு மக்களிடமும் கவனத்தை ஈர்த்திருக்கின்றனர்.

சுதந்திரம் பெற்றதிலிருந்து ஓவியம் மற்றும் சிற்பம், மக்கள் இசை, நாடகம் மற்றும் திரைப்படம் ஆகியவற்றில் குறி்ப்பிடத்தகுந்த அளவிற்கு மலர்ச்சி ஏற்பட்டுள்ளது. மொராக்கோ தேசிய அரங்கம் (1956ஆம் ஆண்டில் நிறுவப்பட்டது) மொராக்கோ மற்றும் பிரெஞ்சு நாடக படைப்புகளுக்கான தயாரிப்பை தொடர்ந்து வழங்கி வருகிறது. கோடை காலங்களில் இசைத் திருவிழாக்கள் தொடர்ந்து நடைபெறுகின்றன, இவற்றில் ஃபெஸ் உலக உன்னத இசைத் திருவிழாவும் ஒன்றாகும்.

அரேபிய, அமேசிய, ஆப்பிரிக்க மற்றும் அந்துலூசியன் பாரம்பரியங்களால் தாக்கம்பெற்ற மொராக்கோ இசை பல்வேறு எண்ணிக்கையிலான ஃப்ளூட் (நேய்), ஷான்(கைத்தா), சிதார்(குவான்), மற்றும் குறுகிய கழுத்துப்பகுதியுள்ள பல்வேறு யாழி போன்ற (ஊத் மற்றும் கிம்ப்ரீ) இசைக்கருவிகளையும் பயன்படுத்துகிறது. இவையனைத்தும் கம்பீரமாக ஒலிக்கும் முரசொலியான தார்புக்காவால் (டெர்ரா-கோட்டா மத்தளம்) பின்னணி இசையைப் பெறுகின்றன. சர்வதேச அளவில் மிகவும் பிரபலமடைந்துள்ள பாரம்பரிய மொராக்கோ கலைஞர்கள் சிறு வயதிலிருந்தே பயிற்சி செய்துவந்த தலைமை இசைக்கலைஞர் ஜோஜூகா, துணை-சஹாரா ஆப்பிரிக்காவில் தனது வேர்களைத் தேடும் பிரபல ஆன்மீக இசை பாணியான நாவ் இசை நிபுணர் ஹஸன் ஹாக்மன் ஆகியோராவர். இளம் மொராக்கியர்கள் ரைய் இசையை விரும்புகின்றனர், இது மேற்கத்திய ராக், ஜமைக்காவின் ரெகே மற்றும் எகிப்து மொராக்கோவின் ஜனரஞ்சக இசையோடு பாரம்பரிய ஒலிகளையும் இணைத்துக்கொண்டுள்ள அல்ஜீரிய இசையாகும்.

ஒவ்வொரு பிரதேசமும் தனக்கு சொந்தமான குணாதிசியங்களைப் பெற்றிருக்கிறது, இவ்வாறு இது தேசிய கலாச்சாரத்திற்கும் நாகரீகத்தின் மரபுவழிக்கும் பங்களிப்பு செய்கிறது. மொராக்கோ தனது முதன்மையான முன்னுரிமைகளுள் பரந்த பாரம்பரியத்தைப் பாதுகாத்தல் மற்றும் தனது கலாச்சார பாரம்பரியத்தை தக்கவைத்துக்கொள்ளுதல் ஆகியவற்றை உள்ளடக்கியிருக்கிறது.

கலாச்சாரரீதியாக பேசினால், பிரெஞ்சு, ஸ்பானிஷ், மற்றும் கடந்த பத்தாண்டுகளில் ஆங்கில-அமெரிக்க வாழ்க்கை முறைகள் போன்றவற்றின் வெளிப்புற தாக்கத்தோடு பெர்பர், யூதர், அராபியர் வாழ்க்கைமுறை ஆகியவற்றை ஒன்றுசேர்த்துக்கொள்வதில் மொராக்கோ என்றுமே வெற்றிபெற்றிருக்கிறது எனலாம்.

சமையல்வகை

அகாதிர் மைய சந்தையில் காணப்படும் வாசனை திரவியங்கள்

மொராக்கோ சமையல்வகை உலகிலேயே மிகவும் தொன்மைவாய்ந்த சமையல்வகையாக கருதப்படுகிறது. இது நூற்றாண்டுகள் கடந்த வெளி உலகத்துடனான மொராக்கோவின் ஒருங்கிணைப்பால் உருவானதாகும். மொராக்கோவின் சமையல்வகை பெர்பர், ஸ்பானிஷ், கோர்ஸிகன், போச்சுகீஸ், மூரிஷ், மத்திய கிழக்கு, மெடிட்டெரேனியன் மற்றும் ஆப்பிரிக்க சமையல் வகைகளின் கலப்பாக இருக்கிறது. மொராக்கோவின் சமையல் பழங்குடி பெர்பர் சமையல், மாரிஸ்கோஸ் ஸ்பெயினை விட்டுச் செல்லும்போது விட்டுச்சென்ற அராபிர் அந்தலூசியன் சமையல், துருக்கியர்களிடமிருந்து பெற்ற துருக்கிய சமையல், அரேபியர்கள் வழங்கிய மத்திய கிழக்கு சமையல் மற்றும் யூத சமையல் ஆகியவற்றின் தாக்கத்தால் அமையப்பெற்றதாக இருக்கிறது.

மொராக்கோ சமையலில் வாசனைப் பொருட்கள் அதிக அளவிற்கு பயன்படுத்தப்படுகின்றன. வாசனைப்பொருட்கள் ஆயிரக்கணக்கான ஆண்டுகளாக மொராக்கோவில் இறக்குமதி செய்யப்படுபவையாக இருக்கையில் திலியோனின் குங்குமப்பூ, மெக்னஸின் புதினா மற்றும் ஆலிவ், ஃபெஸ்ஸின் ஆரஞ்சு மற்றும் எலுமிச்சை ஆகிய பல உபபொருட்களும் உள்நாட்டிலேயே விளைபவையாக இருக்கின்றன. மொராக்கோவில் கோழிக்கறி உணவு மிகவும் பரவலாக சாப்பிடப்படுகிறது. சிவப்பு உணவு வகைகளிலேயே மிகவும் பொதுவாக உண்ணப்படுவது மாட்டுக்கறியாகும்; ஆட்டுக்கறிக்கு முன்னுரிமையளிக்கப்படுகிறது என்றாலும் அவை அதிக செலவுமிக்கவை. பாஸ்டில்லா, டாஜினி மற்றும் ஹரிரா ஆகியவற்றுடன் கோஸ்கோஸ் மொராக்கோவின் மிகவும் பிரபலமான உணவு வகையாகும். மிகவும் பிரபலமான பானம் புதினாவுடன் சேர்த்து அருந்தப்படும் பசும் தேநீர். இந்த தேநீர் கெட்டினா சர்க்கரை அல்லது துண்டங்களுடன் சேர்த்து அருந்தப்படுகிறது.

இலக்கியம்

மொராக்கிய இலக்கியம் அரபி, பெர்பர் மற்றும் பிரெஞ்சு ஆகிய மொழிகளில் எழுதப்படுகிறது. இது அல்-அன்டலஸில் தயாரான இலக்கியத்தையும் உள்ளிட்டிருக்கிறது. அலமொகத் வம்சத்தின் கீழ் கற்றலின் செழிப்பான, அற்புதமான காலத்தை மொராக்கோ பெற்றது. 25,000க்கும் அதிகமானோர் தங்கக்கூடிய மராகேச் கோட்டுபியா மசூதியை அல்மொகத் கட்டினார், ஆனால் இது தனக்கு பெயர் வாங்கித் தந்த புத்தகங்கள், கையெழுத்துப்படிகள், நூலகங்கள் மற்றும் புத்தகக் கடைகளுக்காகவும்; வரலாற்றிலேயே முதல் புத்தகக் கடைவீதி என்பதற்காகவும் புகழ்பெற்றது. அல்மொகத் காலிப்பான அபு யுகுப் புத்தகங்களை சேகரிப்பதில் அதிக ஆர்வமுள்ளவராவார். அவர் பெரிய நூலகத்தை உருவாக்கினார் அவை கஸ்பாவிற்கு எடுத்துச் செல்லப்பட்டு பொது நூலகமாக மாற்றப்பட்டுள்ளது.

நவீன மொராக்கோ இலக்கியம் 1930களில் தொடங்குகிறது. நவீன இலக்கியத்தின் பிறப்பிற்கு சாட்சியாக உள்ள இதயத்துடிப்பை இரண்டு முக்கிய காரணிகள் மொராக்கோவிற்கு வழங்கின. பிரெஞ்சு மற்றும் ஸ்பானிஷ் பாதுகாப்புரிமையின் கீழ் இருந்த மொராக்கோ மற்ற அராபிய இலக்கியம் மற்றும் ஐரோப்பாவின் தொடர்பை சுதந்திரமாக அனுபவிக்கும் இலக்கியப் படைப்புகளை உருவாக்க அவற்றை மாற்றீடு செய்துகொள்வதற்குமான வாய்ப்பை மொராக்கோ அறிவுஜீவிகளுக்கு வழங்கியது.

1950கள் மற்றும் 1960களில் புகலிடமாகவும் கலை மையமாகவும் இருந்த மொராக்கோ பால் பவுல்ஸ், டென்னஸி வில்லியம்ஸ் மற்றும் வில்லியம் எஸ்.பாரோஸ் போன்ற எழுத்தாளர்களையும் கவர்ந்திழுத்தது. மொராக்கிய இலக்கியம் அராபியில் எழுதிய மொகம்மத் சாஃப்சஃப்மற்றும் மொகம்மத் சோக்ரி, பிரெஞ்சில் எழுதிய திரிஸ் சிராபி மற்றும் தஹர் பென் ஜெலோன் போன்ற நாவலாசிரியர்களால் வளம் பெற்றது. அப்லெட்டல்லாதிஃப் லாபி, அப்தெல்கரிம் கெல்லாப், ஃபோட் லாரோரி, மொகம்மத் பெராதா மற்றும் லிய்லா அபோஸித் போன்றவர்கள் மொராக்கோவின் மற்ற முக்கியமான எழுத்தாளர்களாவர். சொல்கதையாடல் (வாய்வழி இலக்கியம்) மொராக்கோ அராபி அல்லது அமேசிக்கில் இருக்கும் மொராக்கோ கலாச்சாரத்தின் முக்கியமான பகுதி என்பது கவனிக்கப்பட வேண்டிய விஷயமாகும்.

இனக்குழுவினரும் மொழிகளும்

மொராக்கோவில் யூத திருமணம், யூயின் டெலாகுரோக்ஸ், லோவ்ரி, பாரிஸ்

மொராக்கோ சிலரால் அரபு-பெர்பர் நாடு என்று கருதப்படுகிறது. மற்றவர்கள் மொராக்கோவின் பெர்பர்-ஆப்ரிக்க அடையாளத்தையே வலியுறுத்துகின்றனர். பலரும் பெர்பர் அடையாளத்தைக் கொண்டிருக்கின்றனர் என்பதால் 42 சதவிகிதத்தினர் பெர்பர் அடையாளத்தையே வெளிப்படுத்துகின்றனர். பெர்பர் என்ற மொழியும் இருக்கிறது ஆனால் தனித்துவமான இசை மற்றும் நடனங்கள் உள்ளிட்ட பாரம்பரிய சடங்குகளும் கலாச்சாரமும் இருக்கிறது. பெர்பர் மொழி (டாமசைட் என்றும் அழைக்கப்படுவது) தற்போது மொராக்கோவில் சற்றேறக்குறைய அதிகாரப்பூர்வமாக அங்கீகரிக்கப்பட்டிருக்கிறது. பழங்கால அராபி மொழி மொராக்கோவின் அதிகாரப்பூர்வமான மொழியாக மட்டுமே இருக்க, தற்போது வரம்பிற்குட்பட்ட சமூக-பொருளாதார, கலாச்சார நடவடிக்கைகள் மற்றும் செய்தித்தாள்களில் எழுதுவது ஆகியவற்றில் பயன்படுத்தப்படுகிறது, ஆனால் இது மொராக்கியர்களுக்கிடையிலான பேச்சுமொழியாக இருந்ததில்லை. மொராக்கோவில் பெரும்பாலும் மிகப்பொதுவாக பேசப்படும் வகைகளில் மொராக்கோ அராபி மொழியும் குறிப்பிடத்தகுந்த அளவிற்கு பெர்பர் மொழிகளால் தாக்கம் பெற்றவையாக இருக்கின்றன.

மொழியியல் ரீதியாக, பெர்பர் மொழி ஆப்பிரிக்க-ஆசிய குழுவினருக்கும் அவர்களுடைய பல்வேறு வம்சாவளியினருக்கும் சொந்தமானது என்பதுடன் பேச்சுவழக்கு அல்லது மாறுபாட்டைக் கொண்டிருக்கிறது. மொராக்கோவில் பயன்படுத்தப்படும் மூன்று முக்கியமான பேச்சுவழக்குகள் தாஷெல்கிட், டாமசைட் மற்றும் டாரிஃபிட் (அதைப் பேசுவபவர்களால் தாமசைட் என்றும் அழைக்கப்படுவது) ஆகியனவாகும். இந்த பெர்பர் மொழிகள் கூட்டாக மொராக்கோ அரபியில் "செல்கா" எனப்படுகின்றன, மத்திய கிழக்கில் பயன்படுத்தப்படும் பழங்கால அரபியில் "பார்பேரியா" எனப்படுகின்றன. "பார்பர்" மற்றும் "செல்கா" ஆகிய இரண்டு சொற்களும் உச்சகட்ட அளவிற்கு குற்றம்புரிகிற ஒருவரைப் புண்படுத்துகிற சொற்களாக பெரும்பாலான பெர்பர் ஆதரவாளர்களால் கருதப்படுகிறது. அவர்கள் அமேசிக் என்ற வார்த்தைக்கே முன்னுரிமையளிக்கின்றனர்.

தாஷெல்கிட் (சிலபோது "சோசியா" மற்றும் "செல்கா" என்றும் அறியப்படுவது) தெற்குப் பகுதியில் சிதி இஃப்னிக்கு இடையிலுள்ள தென்மேற்கு மொராக்கோவிலும், வடக்கு மற்றும் மராகேச்சில் உள்ள அகாதிரிலும் மற்றும் கிழக்கில் உள்ள திரா/சோஸ் பள்ளத்தாக்குகளிலும் பேசப்படுகிறது. டாமசைட் தாஸா கேமிசெட், அஸிலால் மற்றும் இராச்சிதியா ஆகியவற்றிற்கு இடையிலுள்ள மத்திய அட்லஸ்ஸில் பேசப்படுகிறது. டாரிஃபிட், நடோர், அல் ஹோசிமா, ஆஜ்திர், டேன்ஜீர் மற்றும் டோரிர்ட், லராசி மற்றும் தாஸா போன்ற நகரங்களில் வடக்கு மொராக்கோவின் ரிஃப் பகுதியில் பேசப்படுகிறது.

இந்த விஷயத்தைப் பற்றிய மேலும் அதிகமான தகவலுக்கு பார்க்க: பெர்பர் மொழிகள்.

பெர்பர்கள் தங்களுடைய அரபு அல்லாத தொன்மை மற்றும் மொழித் தூய்மை ஆகியவற்றை தக்கவைத்தபடி இஸ்லாமை விருப்பத்துடனே ஏற்றுக்கொண்டனர். கடந்த சில ஆண்டுகளில் நூற்றுக்கணக்கான அமேசிக் (பெர்பர்) கூட்டமைப்புகள் உருவாக்கப்பட்டுள்ளன. எல்லா பெரிய நகரங்களிலும் உள்ள செய்தித்தாள் மற்றும் புத்தகக் கடைகள் புதிய அமேசிக் பத்திரிக்கைகளாலும், அமேசிக் கலாச்சாரம் மற்றும் கலை பற்றிய கட்டுரைகளை வழங்கும் மற்ற பதிப்பகங்களாலும் நிரப்பப்பட்டுள்ளன. நாட்டுக்குச் சொந்தமான ஆர்டிஎம் (தற்போது டிவிஎம் ) தொலைக்காட்சி நிலையம் 90களின் மத்தியப் பகுதியிலிருந்து 3 பெர்பர் வழக்குகளிலான செய்தித் தொகுப்புகளை பத்து நிமிடங்களுக்கு தினமும் ஒளிபரப்பபத் தொடங்கியது. பெர்பர் ஆதரவாளர்கள், நாட்டுக்குச் சொந்தமான டிவிஎம் , 2எம் , 3 , 4 , மற்றும் லாயோன் டிவி ஆகிய 5 செயற்கைக்கோள் சேனல்களில் நிலைப்படுத்தப்பட்ட அமேசிக் மொழியில் 50 சதவிகித பங்கிற்கான ஒளிபரப்பு நேரத்தைக் கேட்டு மீண்டும் மீண்டும் கோரிக்கை எழுப்பி வருகின்றனர். அரசு இப்போதும் இவற்றை மறுத்து அல்லது அலட்சியப்படுத்தி வருகிறது.

இசை

மொராக்கோ இசை பொதுவாக அரபு மூலாதாரம் கொண்டதாகும். மற்ற வகையிலான பெர்பர் நாட்டுப்புற இசைகளும் இருக்கின்றன. அந்துலூசியர்களும் மற்ற இறக்குமதியான தாக்கங்களும் நாட்டின் இசைத் தன்மையில் பிரதான பாதிப்புகளை ஏற்படுத்தியிருக்கின்றன. ராக் தாக்கமுள்ள சாபி பேண்டுகள் பரவலாக உள்ளன, முஸ்லிம் இசையில் உள்ள வரலாற்று தோற்றுவாயுடன் டிரான்ஸ் இசை உள்ளது.

மொராக்கோ வட ஆப்பிரிக்கா முழுவதிலும் காணப்படக்கூடிய அந்துலூசியன் பாரம்பரிய இசைக்கு வீடாக உள்ளது. இது கர்டோபாவில் மூர்களின் ஆட்சியின் கீழ் தோன்றியிருக்கலாம், பெர்ஷியாவில் பிறந்த இசைஞரான சிர்யாப் இதன் படைப்புக்கான நன்மதிப்பைப் பெறுகிறார்.

சாபி (பிரபலமான ) என்பது மொராக்கோ நாட்டுப்புற இசையின் பல பகுதி வடிவங்களிலிருந்து வந்த பல்வேறு வகைகளை உள்ளிட்டிருக்கிறது. சாபி உண்மையில் சந்தைகளில் நிகழ்த்தப்பட்டது, ஆனால் இப்போது இதனை எந்த ஒரு கொண்டாட்டம் அல்லது கூட்டத்திலும் காண முடியும்.

பிரபலமான மேற்கத்திய வகைப்பட்ட இசை வடிவங்கள் மொராக்கோவில் பிரபலமடைந்து வருகின்றன, அவை, ஃபியூஷன், ராக், கன்ட்ரி, மெட்டல் மற்றும் குறிப்பாக ஹிப் ஹாப்.

போக்குவரத்து

மொராக்கோவின் ரயில்வே வலையமைப்பு 1907 கிமீ 1,435 மிமீ (4 அடி 8+1⁄2 அங்குலம்) நிலையான தடம் மற்றும் 3 கிலோவாட் டிசியுடன் மின்மயமாக்கப்பட்ட 1003 கிமீ தடம் ஆகியவற்றை உள்ளிட்டிருக்கிறது. அல்ஜீரியாவிற்கும், அதற்கடுத்து துனீசியாவிற்கும் இணைப்புக்கள் உள்ளன, ஆனால் 90களில் இருந்து இந்த இணைப்புக்கள் மூடப்பட்டுவிட்டன. ஜிப்ரால்டர் சுரங்கவழி, ஜிப்ரால்டர் ஜலசந்தி்க்கு கீழே டேன்ஜீர், மொராக்கோ மற்றும் ஸ்பெயினை இணைக்கும் ரயில் சுரங்கப்பாதை 2025ஆம் ஆண்டில் செயல்பாட்டிற்கு வரவிருக்கிறது.

அதிவேக பாதைகளுக்கும் திட்டங்கள் உள்ளன: ஓஎன்சிஎஃப்பின் பணி மாரகேச்சிலிருந்து, வடக்கில் மாரகேச் வழியாக டேன்ஜிருக்கும், தெற்கில் அகாதிற்கும், அட்லாண்டிக்கில் காஸாபிளன்காவிலிருந்து அல்ஜீரிய எல்லைக்கும் 2007ஆம் ஆண்டில் தொடங்கியுள்ளது. திட்டங்கள் ஏற்றுக்கொள்ளப்பட்டால், இந்த 1,500 கிலோமீட்டர்கள் தடம் பூர்த்தியாவதற்கு 2030ஆம் ஆண்டு வரை ஆகும் என்பதுடன் இதற்கு ஏறத்தாழ 25 டிராம்கள் (3.37 பில்லியன் அமெரிக்க டாலர்கள்) செலவாகும். காஸாபிளான்காவிலிருந்து மாரகேச்சிற்கு செல்ல ஆகும் மூன்று மணி நேரங்களுக்கும் மேற்பட்ட நேரம் 1 மணி 20 நிமிடங்களாக குறையும், தலைநகரம் ரபாத்திலிருந்து டோன்ஜீருக்கு செல்ல 4 மணி 30 நிமிடங்கள் எடுத்துக்கொள்ளும் நேரம் 1 மணி 30 நிமிடங்களாகக் குறைக்கப்படும்.

மொராக்கோவில் 56986 கிலோமீட்டர்கள் நீளத்திற்கான சாலைகளும் (தேசிய, மண்டல மற்றும் பிரதேச) உள்ளன. மேலும் 610,5 கிலோமீட்டர்களுக்கான நெடுஞ்சாலைகளும் உள்ளன.

ராணுவம்

மொராக்கிய கப்பற்படை ஃப்ளோரியல் வகை ஃபிரிகேட்

மொராக்கோவில் ராணுவ சேவை 18 மாதங்கள் வரை நீடிக்கிறது, நாட்டின் மத்தியப் பிரிவு 50 வயதுவரை நீடிக்கிறது. நாட்டின் ராணுவம் அரசு ஆயுதப் படைகள்-இது ராணுவம் (பெரிய பிரிவு) மற்றும் சிறிய கடற்படை மற்றும் விமானப்படை ஆகியவற்றை உள்ளிட்டிருக்கிறது- தேசிய காவல் பிரிவு, அரச ஜென்டாமிரி (முக்கியமாக நாட்டுப்புற பாதுகாப்பிற்கு பொறுப்பேற்பது) மற்றும் துணைப்படைகள் ஆகியவற்றைக் கொண்டிருக்கிறது. உள்நாட்டுப் பாதுகாப்பு பொதுவாக செயலில் இருக்கிறது, அரசியல் வன்முறைகள் அரிதானவை (நிறைய பேரைக் கொன்ற காஸாபிளான்காவில் மே 2003 இல் நிகழ்ந்த தீவிரவாத குண்டுவெடிப்பு மட்டும் விதிவிலக்கு). பெரிய அளவிலான மொராக்கோ படைகள் முகாமிட்டுள்ள மேற்கு சஹாராவில் ஐநா ஒரு சிறிய கண்கானிப்புப் படையை வைத்திருக்கிறது. சஹாவரி குழு போலிசாரியோ 5,000 போர்வீரர்கள் கொண்ட தீவிரவாத குழுவை மேற்கு சஹாராவில் செயல்படுத்தி வருகிறது, அது 1980களில் இருந்து மொராக்கோ படைகளுடன் அவ்வப்போது போரிட்டு வருகிறது.

மொராக்கோ ராணுவம் பின்வரும் முக்கியப் பிரிவுகளால் ஆனதாகும்:

• அரசு ஆயுதப் படைகள்
  • ராணுவம்
  • கப்பற்படை
  • விமானப் படை
  • ஜென்டாமிரி
  • துணைப் படைகள்
  • மொரக்கோ அரசு பாதுகாப்புப் படை
  • மார்ச் வெர்த்

கல்வி

மொராக்கோவில் மேல்நிலைப் பள்ளி வரை (15 வயது) கல்வி கட்டாயமாக்கப்பட்டு இலவசமாக வழங்கப்படுகிறது. இருப்பினும் பல குழந்தைகளும் – , குறிப்பாக நாட்டுப்புறப் பகுதிகளில் – உள்ள பெண்கள் பள்ளிகளுக்கு செல்லாதவர்களாகவே உள்ளனர். நாட்டின் கல்வியறிவின்மை விகிதம் சில ஆண்டுகளி்ல் 50 சதவிகிதம் வரை எட்டியதுண்டு, ஆனால் இது நாட்டுப்புறப் பகுதிகளில் உள்ள பெண்களிடத்தில் அதிகபட்சமாக 90 சதவிகிதம் வரை செல்கிறது. செப்டம்பர் 2006 இல், யுனெஸ்கோ கியூபா, பாகிஸ்தான், ராஜஸ்தான் (இந்தியா), துருக்கி ஆகிய நாடுகளுக்கிடையே மொராக்கோவிற்கும் "யுனெஸ்கோ 2006 கல்வியறிவுப் பரிசை" வழங்கியது.

மொராக்கோவில் உள்ள நாற்பது பல்கலைக்கழகங்களில் ஏறத்தாழ 230,000 மாணவர்கள் பதிவு செய்திருக்கின்றனர். ரபாத்தில் உள்ள ஐந்தாம் முகம்மது பல்கலைக்கழகம் மற்றும் இஃப்ரானில் உள்ள அல் அகாவென் பல்கலைக்கழகம் (பொது பல்கலைக்கழகம்) ஆகியவை உயர் தரத்தைப் பெற்றிருக்கின்றன. இரண்டாம் ஹஸன் அரசர் மற்றும் சவுதி அரேபிய அரசர் ஃபாஹத் ஆகியோரால் 1993 இல் நிறுவப்பட்ட அல் அகாவென் 1,000 மாணவர்களோடு ஆங்கில மொழி அமெரிக்க பாணியிலான பல்கலைக்கழகமாகும். ஃபெஸ்ஸில் உள்ள அல் கரோயின் பல்கலைக்கழகம் உலகில் தொடர்ந்து செயல்பட்டு மிகப்பழமையான பல்கலைக்கழகம் என்று கருதப்படுவதோடு, ஆயிரம் வருடங்களுக்கும் மேலாக கல்வி கற்கும் மையமாகவும் இருந்து வருகிறது.

மொராக்கோ தனது பட்ஜெட்டில் ஐந்தில் ஒரு பங்கை கல்விக்கென்று ஒதுக்குகிறது. இவற்றில் பெரும்பாலும் விரைவாக வளர்ந்துவரும் மக்கள்தொகைக்கு ஏற்ப இருக்கும் விதத்தில் பள்ளிக் கட்டிடங்களில் செலவிடப்படுகிறது. 7 முதல் 13 வயதுவரை உள்ள குழந்தைகளுக்கு கல்வி அத்தியாவசியமானதாகும். இந்த வயதில் நாட்டுப்புறப் பகுதிகளில் உள்ள குழந்தைகளில் பெரும்பாலோனோர் பள்ளிக்குச் செல்கின்றனர் என்றாலும், பங்கேற்பதன் தேசிய அளவீடு குறிப்பிடத்தகுந்த அளவிற்கு குறைந்தே காணப்படுகிறது. பள்ளிப்பருவ ஆண்களில் நான்கில் ஒரு பங்கினர் பள்ளிக்குச் செல்கின்றனர், ஆனால் பள்ளிப்பருவ பெண்களில் பாதியளவினர் மட்டுமே பள்ளிக்கு வருகின்றனர்; இந்த விகிதம் நாட்டுப்புறப் பகுதிகளில் குறிப்பிடும்படியாக குறைந்துள்ளது. குழந்தைகளில் அரைப் பங்கினருக்கும் சற்றே மேற்பட்டவர்கள் வர்த்தகம் மற்றும் தொழில்நுட்பம் உள்ளிட்ட உயர்நிலைக் கல்விக்கு செல்கின்றனர். இவர்களில் சிலர் மேல்நிலைக் கல்விக்கும் விழைகின்றனர். மக்கள்தொகையில் ஐந்திற்கு இரண்டு பங்கே உள்ள மோசமான பள்ளி வருகை, குறிப்பாக நாட்டுப்புறப் பகுதிகளில் குறைந்த அளவிலான கல்வியறிவைக் குறிக்கிறது.

பல்கலைக்கழகங்கள்

மொராக்கோவில் நான்கு டஜனுக்கும் மேற்பட்ட பல்கலைக்கழகங்கள், உயர்கல்வி நிறுவனங்கள் மற்றும் பாலிடெக்னிக்குகள் நாடு முழுவதிலும் நாட்டுப்புற மையங்களில் பரந்து விரிந்திருக்கின்றன. இதனுடைய முன்னணி நிறுவனங்கள், காசாபிளாங்காவிலும் ஃபெஸ்ஸிலும் கிளைகளைக் கொண்டிருக்கும் நாட்டின் மிகப்பெரிய பல்கலைக்கழகமான ஐந்தாம் முகம்மது பல்கலைக்கழகம்; தனது விவசாய நிபுணத்துவத்திற்கும் மேலாக முன்னணி சமூக அறிவியல் ஆராய்ச்சிகளை நடத்தும் ரபாத்திலுள்ள இரண்டாம் ஹஸன் விவசாயம் மற்றும் விலங்கு மருத்துவ நிறுவனம்; சவுதி அரேபியா மற்றும் அமெரிக்காவிலிருந்து பங்களிப்புகளைப் பெற்று 1995ஆம் ஆண்டில் தொடங்கப்பட்ட வட ஆப்பிரிக்காவில் முதல் ஆங்கில-மொழி பல்கலைக்கழகமான அல் அகாவென் பல்கலைக்கழகம் ஆகியவை.

மொராக்கோவில் உள்ள பல்கலைக்கழகங்களின் பட்டியல்

• அப்தல்மாலிக் ஈஸாதி பல்கலைக்கழகம் , டேடூவன் - டேன்ஜீர்
• அல் அகாவென் பல்கலைக்கழகம், இஃப்ரான்
• கேதி அயத் பல்கலைக்கழகம், மாரகேச்
• சேயிப் தூக்காலி பல்கலைக்கழகம் , எல் ஜெய்தா
• இரண்டாம் ஹஸன் எய்ன் சோக் பல்கலைக்கழகம் , காஸாபிளன்கா
• இரண்டாம் ஹஸன் முகம்மதியா பல்கலைக்கழகம் , முகம்மதியா
• ஹஸன் பிரீமியர் பல்கலைக்கழகம் , செட்டாட்
• இபின் தொஃபைல் பல்கலைக்கழகம் , கெனிட்ரா
• இப்னோ சோயிர் பல்கலைக்கழகம் , அகாதிர்
• ரபாத்தில் உள்ள இன்ஸ்டிடியூட் ஆஃப் மேனேஜ்மண்ட் அண்ட் பிஸினஸ் டெக்னாலஜி (ஐஎம்பிடி)
• மொகம்மத் பிரீமியர் பல்கலைக்கழகம் , ஒஜ்தா
• ஐந்தாம் முகம்மது பல்கலைக்கழகம், ரபாத்
• ரபாத்,அக்தாலில் உள்ள ஐந்தாம் முகம்மது பல்கலைக்கழகம்
• ரபாத், சூய்ஸியில் உள்ள ஐந்தாம் முகம்மது பல்கலைக்கழகம்
• மவுலவி இஸ்மாயில் பல்கலைக்கழகம் , மெக்னீஸ்
• சிதி மொகமத் பெனாப்துல்லா பல்கலைக்கழகம் , ஃபெஸ்
• அல் கரோனி பல்கலைக்கழகம், ஃபெஸ்
• மவுலவி சுலைமான் பல்கலைக்கழகம் (முன்னதாக 2007 பிற்பகுதிவரை கேதி அயத் பல்கலைக்கழகம் என்று அழைக்கப்பட்டது), பெனி மெல்லல்
• சல்வான் பல்கலைக்கழகம், நடோர்

விளையாட்டு

மொராக்கோவில் பத்தொன்பதாம் நூற்றாண்டின் இறுதியில் ஐரோப்பிய விளையாட்டுக்கள் -கால்பந்து, போலோ, நீச்சல் மற்றும் டென்னிஸ்- அறிமுகமாகும்வரை குதிரைப்பந்தய விளையாட்டுக்களே அதிகம் விரும்பப்படுபவையாக இருந்தன. கால்பந்து, குறிப்பாக நாட்டுப்புற இளைஞர்களுக்கிடையே நாட்டின் விருப்பமான விளையாட்டாகும், 1970ஆம் ஆண்டில் மொராக்கோ உலகக் கோப்பை போட்டிகளில் விளையாடிய முதல் ஆப்பிரிக்க நாடு என்ற பெயரைப் பெற்றது. 1984 ஒலிம்பிக் போட்டிகளில் ஓடுதள மற்றும் தள போட்டிகளில் இரண்டு மொராக்கியர்கள் தங்கப் பதக்கங்களை வென்றனர், அவற்றில் ஒன்று அரபு அல்லது இஸ்லாமிய நாடுகளிலேயே ஒலிம்பிக் தங்கப்பதக்கத்தை வென்ற முதல் பெண்மணி -400 மீட்டர்கள் தடகளப் போட்டியில் நாவல் எல் மோடோவாக்கல் - ஆவார். டென்னிஸ் மற்றும் கால்ஃப் ஆகியவையும் பிரபலமானதாக இருக்கின்றன. சில மொராக்கிய தொழில்முறை வீரர்கள் சர்வதேச போட்டிகளில் போட்டியிட்டுள்ளனர் என்பதோடு இந்த நாடு தனது முதல் டேவிஸ் கோப்பை அணியை 1999ஆம் ஆண்டில் களமிறக்கியது.

2007 வரை மொராக்கிய சமூகம் கைப்பந்து, கால்பந்து, கால்ஃப், டென்னிஸ், கூடைப்பந்து மற்றும் தடகள விளையாட்டுக்கள் உள்ளிட்ட பல விளையாட்டுக்களிலும் பங்கேற்றுள்ளது. மொராக்கோவிற்கான ஓய்வுபெற்ற நடுத்தர தொலைவு ஓட்டப்பந்தய வீரரான ஹிச்சாம் எல் கெரூயி 2004 கோடைகால ஒலிம்பிக் போட்டிகளில் தடகளப் பிரிவில் மொராக்கோவிற்கு இரண்டு தங்கப்பதக்கங்களை பெற்றுத்தந்திருக்கிறார்.

சர்வதேச தரவரிசைகள்

• 2002 ஆம் ஆண்டு ரிப்போர்ட்டர்ஸ் வித்தவுட் பார்டர்ஸ் உலகளாவிய பத்திரிக்கை சுந்திர குறியீ்ட்டெண் மொராக்கோவிற்கு 167 நாடுகளில் 119வது இடத்தை கொடுத்திருக்கிறது.
• தி எகனாமிஸ்ட் இன்worldwide quality-of-life index 2005PDF (67.1 KiB) தரவரிசைப்படி மொராக்கோ 111 நாடுகளில் 65வது இடத்தைப் பெறுகிறது.

வெளி இணைப்புகள்

• Official website of the government of Morocco
• Official bulletins of the government of Morocco
• Parliament of Morocco
• Official website of the Moroccan National Tourist Office
• Census results of 1994 and 2004 பரணிடப்பட்டது 24 சூலை 2012 at the வந்தவழி இயந்திரம்
• Morocco. த வேர்ல்டு ஃபக்ட்புக். நடுவண் ஒற்று முகமை.
• மொரோக்கோ குர்லியில்
• Morocco profile from BBC News
• Wikimedia Atlas of Morocco
• Key Development Forecasts for Morocco from International Futures
• EU Neighbourhood Info Centre: Morocco பரணிடப்பட்டது 11 செப்டெம்பர் 2015 at the வந்தவழி இயந்திரம்
• World Bank Summary Trade Statistics Morocco